Slangen ûnder it bêd
- Niveau
- Niveau 1
- Jaar uitgave
- 2017
- Uitgeverij
- Utjouwerij Elikser
- Plaats
- Ljouwert
- Aantal pagina's
- 185
- Genre
-
- jongereinboek
- skoalleroman
- young adult
- famkesboek
- Tags
-
- earste leafde
- skûtsjesilen
- Suriname
- misbrûk
- Amsterdam
- multykulturele mienskip
- erotyk
- relaasjes
- famylje
- Taalniveau
- B1
- Lenen bij de bibliotheek
E-book fan de online Biblioteek (foar alle biblioteekleden)
Printe boek fan Biblioteek Fryslân (foar leden fan Biblioteek Fryslân)
Sprutsen boek fan Passend lêzen (foar ast dyslektysk bist)
Over de auteur
Hilda Talsma waard yn 1971 yn Alde Leie berne en wennet no mei man - hy is skûtsjeskipper - en bern yn Warten. Se hat de oplieding ta dosint tekenjen folge oan de NHL yn Ljouwert. Hilda Talsma begûn jierren lyn mei skriuwen en hat ferskate kursussen folge. Hilda hat meast boeken skreaun foar folwoeksenen. Slangen ûnder it bêd is har earste jeugdroman. Ien fan de ûnderwerpen dêr’t Talsma graach oer skriuwt, is it skûtsjesilen. Yn Slangen ûnder it bêd spilet in skûtsje ek in grutte rol.
Inhoud
Marte hat hielendal gjin nocht oan it skoallereiske nei Amsterdam. Se bliuwt leaver thús, dochs giet se mei. Yn Amsterdam hat in knappe jonge wol ynteresse yn Marte, mar dy jonge hat wat mins yn it sin mei har. Gelokkich hâldt Rienk - Marte ken him ek fan it skûtsjesilen - Marte yn 'e gaten. Rienk is der mar krekt op 'e tiid by. Fia in Surinaamske famylje einigje Marte en Rienk mei harren heiten yn Suriname. Marte leart al dwaande better omgean mei feroarings. No de heiten fan Marte en Rienk noch…
Leesaanwijzingen
Slangen ûnder it bêd giet foar in part oer skûtsjesilen. Ek ast neat witst fan skûtsjesilen, kinst dit boek lêze. It is wol aardich om de webside oer it skûtsjesilen op Wikipedia as tarieding op it boek te lêzen.
Marte is in famke dat graach altyd itselde docht. Yn it twadde diel binne der âlderein dy’t datselde gedrach fertoane. Besykje út te finen wa’t dat binne en wêrom’t hja sa dogge.
Om over na te denken
Yn hoefier bist ree om nije dingen te besykjen? Hoe komt it dat guon minsken graach fan hûs binne en oaren net?
Kinst in relaasje mei immen ha as dyn âlders it der net mei iens binne?
Doarst altyd te fertrouwen op dyn gefoel?
Waardering
“It ferhaal is licht, mar inkeldris komme der wol serieuze observaasjes foarby, lykas it momint dat Marte it hâlden en dragen fan de beide heiten yn Suriname analysearret.” Doeke Sijens – Ljouwerter Krante.
“In spannende roman oer in aventoer mei de klasse yn Amsterdam en in reis nei Suriname, op syk nei in Piipster skûtsje.” – Website It Fryske Berneboek.
Leestips/meer weten
Boekbesprekking troch Ernst Bruinsma
Resinsje fan Doeke Sijens
Samengesteld door
Cilla GeurtsenAanbevolen
Opdrachten
Niveau 1 - Opdrachten
Boek | Talsma, Hilda Slangen ûnder it bêd |
Nûmer | N1/1 |
Nivo | 1 |
Stúdzjelêst | 1 slû |
Wurkfoarm | yndividueel |
Fokus | ûntwikkeling personaazje |
Learst | de ûntwikkeling fan in personaazje yn kaart te bringen |
Opdracht | 1. Printsje it dokumint dat hjirûnder stiet, twa kear. Set op de iene print ‘Marte oan it begjin fan Slangen ûnder it bêd’ en op de twadde ‘Marte oan it ein fan Slangen ûnder it bêd.' |
Makke troch | Cilla Geurtsen. Basearre op in idee fan Gea Veenstra. |
Boek | Talsma, Hilda Slangen ûnder it bêd |
Nûmer | N1/2 |
Nivo | 1 |
Stúdzjelêst | 1 slû |
Wurkfoarm | twatal |
Fokus | titel |
Learst | oer de betsjutting fan in titel nei te tinken |
Opdracht | Let op! It earste part fan dizze opdracht dochst allinnich. It lêste diel dochst tegearre. |
Makke troch | Cilla Geurtsen |
Boek | Talsma, Hilda Slangen ûnder it bêd |
Nûmer | N1/3 |
Nivo | 1 |
Stúdzjelêst | 1 slû |
Wurkfoarm | yndividueel |
Fokus | betsjutting |
Learst | nei te tinken oer de betsjutting fan it boek |
Opdracht | 1. Beskriuw yn 150 wurden dyn thússituaasje. Bist graach thús? Hoe sjocht dyn famylje of libbensomjouwing derút? |
Makke troch | Cilla Geurtsen |
Niveau 2 - Opdrachten
Boek | Talsma, Hilda Slangen ûnder it bêd |
Nûmer | N2/1 |
Nivo | 2 |
Stúdzjelêst | 1 slû |
Wurkfoarm | twatal |
Fokus | plot |
Learst | it ferskil tusken plot en subplot |
Opdracht | 1. Slangen ûnder it bêd giet oer in ferskaat oan ûnderwerpen. |
Literaire theorie | De wichtichste ferhaalline wurdt ‘plot’ neamd. As dêrnjonken noch in oar ferhaal ferteld wurdt, dan binne dat minder wichtige plotten. Yn in Nederlânsk sizze se subplotten. ‘Sub’ betsjut 'ûnder' of 'minder wichtich’. Der moat eins altyd in ferbining wêze tusken it plot en in ‘subplot’. Der binne fjouwer mooglikheden: |
Makke troch | Cilla Geurtsen. Basearre op in idee fan Marlies Schouwstra. |
Boek | Talsma, Hilda Slangen ûnder it bêd |
Nûmer | N2/2 |
Nivo | 2 |
Stúdzjelêst | 1 slû |
Wurkfoarm | yndividueel |
Fokus | sjenre |
Learst | wat in sjenre is |
Opdracht | 1. Fan hokker artyst yn de muzykwrâld bist fan? (Ast gjin fan bist, skriuw dan op nei hokker artyst oftst it faakst harkest op bygelyks Spotify.) 4. Stel dy foar: Slangen ûnder it bêd komt op dyn skoalle yn de mediateek te stean. Op it kaft fan it boek kinst mar ien sjenre notearje. Hokker sjenre skriuwst dêr op en wêrom? |
Bronnen | https://kunst-en-cultuur.infonu.nl/taal/93990-boeken-welke-genres-kennen-we.html https://www.lezen.nl/nl/onderwerp/jongerenliteratuur https://schrijvenonline.org/forum/het-schrijfproces/overig/109032 https://proudbookjunkblog.wordpress.com/2017/08/08/10-kenmerken-van-young-adult-boeken/ https://www.hebban.nl/spot/boekenmonster/nieuws/drie-meisjesboeken-2 https://nl.wikipedia.org/wiki/Jeugdliteratuur https://www.allesoverboekenenschrijvers.nl/boeken-en-romans-over-school-leraren/ |
Makke troch | Cilla Geurtsen |
Boek | Talsma, Hilda Slangen ûnder it bêd |
Nûmer | N2/3 |
Nivo | 2 |
Stúdzjelêst | 1 slû |
Wurkfoarm | twatal |
Fokus | analyze fan de rollen fan de personaazjes |
Learst | dat personaazjes yn ferhalen faaks ferskate rollen hawwe |
Opdracht | 1. Skriuw apart fan inoar de nammen op fan de tsien wichtichste personaazjes út Slangen ûnder it bêd. |
Literaire theorie | In manier om teksten te analysearjen is troch te sjen nei rollen. Yn de measte koarte ferhalen en romans binne dizze seis rollen wol te ûntdekken: - Haadpersoan wol in beskaat doel berikke. |
Makke troch | Cilla Geurtsen. Basearre op in idee fan Janneke Blok. |
Docenteninformatie
Yntroduksje
Hilda Talsma waard yn 1971 yn Alde Leie berne en wennet no mei man - hy is skûtsjeskipper - en bern yn Warten. Se hat de oplieding ta dosint tekenjen folge oan wat no NHLStenden Hegeskoalle hyt yn Ljouwert. Hilda Talsma begûn jierren lyn mei skriuwen en hat ferskate kursussen folge. Talsma hat meast boeken skreaun foar folwoeksenen. Slangen ûnder it bêd is har earste jeugdroman. Ien fan de ûnderwerpen dêr’t Talsma graach oer skriuwt, is it skûtsjesilen. Yn Slangen ûnder it bêd spilet in skûtsje ek in grutte rol.
Ynhâld
Marte hat hielendal gjin nocht oan it skoallereiske nei Amsterdam. Se bliuwt leaver thús, dochs giet se mei. Yn Amsterdam hat in knappe jonge wol ynteresse yn Marte, mar dy jonge hat wat mins yn it sin mei har. Gelokkich hâldt Rienk - Marte ken him ek fan it skûtsjesilen - Marte yn 'e gaten. Rienk is der mar krekt op 'e tiid by. Fia in Surinaamske famylje einigje Marte en Rienk mei harren heiten yn Suriname. Marte leart al dwaande better om te gean mei feroarings. No de heiten fan Marte en Rienk noch…
Swierte
In protte dialogen, allegearre aksje, werkenbare situaasjes, lykas in skoallereiske, rare leararen en fereale wurde soargje derfoar dat it ferhaal maklik te folgjen is: hiel geskikt foar N1. It boek hat ek koarte haadstikken en der wurdt dúdlik oanjûn hokker diel fan it boek him yn Suriname ôfspilet. Dat ien fan de tema’s fan it boek, skûtsjesilen, net by alle lêzers bekend wêze sil, wurdt wol kompensearre troch de oare ûnderwerpen dy’t hiel tagonklik binne.
Didaktyske en letterkundige analyze
Diminsjes |
Yndikatoaren |
Taljochting | komplisearjende faktoaren |
Algemiene fereasken (om tekst begripe te kinnen) |
Reewilligens |
It boek is net al te tsjok: foar lêzers op N1 is de omfang gjin probleem. Om’t it boek benammen oer de gefoelens fan in famke giet, sille famkes it boek wierskynlik heger wurdearje as jonges. |
Ynteresses |
It is wol in foardiel as de lêzers ynteresse hawwe yn it skûtsjesilen. |
|
Algemiene kennis |
Algemiene kennis is net fereaske. |
|
Spesifyke literêre en kulturele kennis |
Spesifike literêre en kulturele kennis is net nedich. Net alle lêzers sille witte dat Suriname eartiids in koloanje wie fan Nederlân. |
|
Fertroud mei literêre styl |
Wurdgebrûk |
Foaral de wurden dy’t wat te krijen hawwe mei it skûtsjesilen sille net alle lêzers fuort begripe, mar al lêzende wurdt alles wol dúdlik. Fierder binne de wurden meastentiids yn deistich Frysk: gjin probleem foar lêzers op nivo 1. It taalgebrûk is oanpast oan de jongerein. Der binne ek fragminten en sinnen yn it Nederlânsk en it Ingelsk. |
Sinskonstruksjes |
Koarte en langere sinnen wurde ôfwikseljend brûkt. Foar lêzers dy’t krekt begjinne mei lêzen op nivo 1, is dat wol efkes wennen. |
|
Styl |
Talsma brûkt gauris punktuaasjes om dúdlik te meitsjen wat de karakters fine fan bepaalde saken. Der wurde in soad dialogen brûkt. Dy binne soms ek yn it Nederlânsk of Ingelsk. |
|
Fertroud mei literêre prosedees |
Aksje |
Slangen ûnder it bêd sit fol mei aksje: in skoallereiske nei Amsterdam, drugs yn in drankje, hast in ferkrêfting, de ûntdekking fan in spesjaal skûtsje, in reis nei Suriname en in earste grutte leafde. De lêzer op N1 sil him net ferfele. |
Gronology |
It ferhaal wurdt gronologysk ferteld. Dúdlik oanjûn is wannear’t it giet om oantinkens oan it ferline. |
|
Ferhaalline(n) |
It boek hat ien ferhaalline: dat is gjin probleem foar lêzers op N1. |
|
Perspektyf |
It ferhaal wurdt ferteld út it personaal perspektyf wei, út haadpersoan Marte wei. |
|
Betsjutting |
Slangen ûnder it bêd is foar lêzers op nivo 1 in boek oer in famke dat hieltiid sterker yn harren skuon stiet. Lêzers op nivo 2 begripe ek dat it boek giet oer omgean mei feroarings en omgean mei oare kultueren. De tema's wurde yn Slangen ûnder it bêd eksplisyt beskreaun. De lêzers bliuwe net mei fragen sitten oer de haadpersoanen yn relaasje ta de tema's. |
|
Fertroudheid mei literêre personaazjes |
Karakters |
Marte is de haadpersoan. Fierder ha we te krijen mei de klasgenoaten fan Marte, har leararen, har famylje. Se wurdt fereale op Rienk, dy hat ek in famylje. De Surinaamske famylje fan Justine hat ek noch in rol yn Slangen ûnder it bêd. |
Hoemannichte |
Marte is de haadpersoan. Der komme aardich wat bypersoanen yn it ferhaal foar: ek om’t it ferhaal him op meardere plakken ôfspilet. It is lykwols net dreech de persoanen fan elkoar te ûnderskieden. |
|
Untjouwing fan de karakters |
Marte makket de grutste ûntjouwing troch. Yn it begjin fan it boek doar se neat en fynt se nearne wat oan. Yn Suriname docht de heit fan Rienk eins itselde. Marte leart mear en mear dat se op harsels betrouwe kin. Se rint net mear fuort as har heit wenne moat oan har relaasje mei Rienk. It is in útdaging foar lêzers op N2 om de parallellen tusken de ûntjouwings fan ferskillende personaazjes yn de ferskillende omjouwings te ûntdekken. |
|
Ferantwurding |
|
|
Relevante boarnen foar dosinten |
- Webside fan Hilda Talsma - Ynterview mei Hilda Talsma oer har libben as skippersfrou - Boekbesprekking troch Ernst Bruinsma - Resinsje fan Doeke Sijens |