Quist
- Niveau
- Niveau 4
- Jaar uitgave
- 2020
- Uitgeverij
- Het Nieuwe Kanaal
- Plaats
- Ljouwert
- Aantal pagina's
- 238
- Genre
-
- psychologyske roman
- Tags
-
- reis
- libben en dea
- skuldgefoel
- Taalniveau
- B2
- Lenen bij de bibliotheek
Over de auteur
Koos Tiemersma (1952) is berne te Frjentsjer. Foardat er as skriuwer begûn, spile er in skoft yn de band Skift. Yn 2002 ferskynde syn debútroman De Ljedder. Hy publisearret sawol yn it Frysk as yn it Nederlânsk. Syn proaza hat komplekse en trochtochte konstruksjes. Tiemersma spilet in ferrifeljend spul mei de lêzer en mei de taal. Hy hat in boartlike en rike styl dy’t de lêzer hyltyd wer ferrast. Einum is syn werstart as skriuwer (ûnder pseudonym fan Froon Akker) mei in nije formule: boeken tagelyk yn it Frysk en yn it Nederlânsk útbringe; útjefte yn eigen hân hâlde; ferkeap allinne as e-book foar in skaplike priis. Doe't lykwols bekend waard dat Tiemersma foar Einum de Gysbert Japicxpriis 2015 takend krige, brocht er yn oktober 2015 mei Utjouwerij Elikser in edysje fan Einum op papier út.
Inhoud
Julius Quist, in âlderwetske dosint Dútsk op it gymnasium yn Ljouwert, wurdt wekker op de stoeprâne. Troch de pine hinne besiket hy te achterheljen hoe’t er dêr bedarre is. Wylst syn lichem yn in koma rekket, makket de geast him los fan it lichem en belibbet in mysterieuze tocht troch Fryslân ûnderweis nei de eilannen. Underwilens hat hy bysûndere moetingen mei figueren dy’t bytsje by bytsje it ferhaal fan Quist syn libben sketse. De ûngewoane reis hat alles te krijen mei Quist syn fûle reaksje op de fraach fan syn rektor oft it net tiid waard om wat betider mei pensjoen te gean: ‘De duvel mei my helje as ik op jo suggestje yngean.’ Nee, dat hie er better net sizze kind.
Leesaanwijzingen
Koos Tiemersma hat in byldzjende literêre styl (mei in protte metafoaren). Sa no en dan ferwiist Tiemersma nei oare skriuwers: it kin dy mear aardichheid jaan oan it ferhaal om dizze skriuwers en harren ferhalen op te sykjen. Om’t de haadpersoan in soad op it ferline reflektearret, sitte der sa no en dan sprongen yn de tiid fan it ferhaal. Dêr moatst yn it begjin miskien oan wenne.
Om over na te denken
Kinne je de ferkearde keuzes út it ferline bydraaie?
Waardering
‘Quist is in aventoerlike roman, fernimstich opset, mei prachtige beskriuwingen. Stadichoan wurdt men hieltyd wizer oer hoe’t it no krekt sit mei Quist en dan docht bliken hoe betûft de skriuwer boarte hat mei de ferwachtingen fan de lêzer.’
Doeke Sijens yn de Leeuwarder Courant
‘Het einde van deze voortreffelijke roman is verrassend, met een geweldige climax in het voorlaatste hoofdstuk en een bedrieglijk zoetsappig lijkend laatste hoofdstuk met als titel ‘Sûnder ein sa djip’, waar uiteindelijk heel veel samenkomt wat eerder in het boek een rol speelde.’
Jelle van der Meulen blog
Leestips/meer weten
Oer de skriuwer: biografyske skets
Koos Tiemersma eigen website
Besprek yn de Leeuwarder Courant
Besprek op Frieseliteratuur.nl
Samengesteld door
Fardau VisserAanbevolen
Opdrachten
Niveau 3 - Opdrachten
Boek | Koos Tiemersma Quist |
Nûmer | N3/1 |
Nivo | 3 |
Stúdzjelêst | 2 |
Wurkfoarm | yndividueel |
Fokus | plot |
Learst | om dyn kreative skriuwfeardigens en ferbyldingskrêft yn te setten |
Opdracht | Yn it ferhaal fan Quist hat de skriuwer in ferrassende ûntknoping betocht, dy’t miskien net oerienkaam mei dyn eigen ferwachtingen. Yn dizze opdracht giesto sels oan de slach as skriuwer om in alternative ûntknoping te betinken.
|
Makke troch | Fardau Visser |
Boek | Koos Tiemersma Quist |
Nûmer | N3/2 |
Nivo | 3 |
Stúdzjelêst | 1 |
Wurkfoarm | yndividueel |
Fokus | karakteranalyze |
Learst | De feroaring fan de haadpersoan te begripen |
Opdracht | Julius Quist docht troch syn hast-deaûnderfining in soad ynsichten op dy’t him feroarje as persoan. De Quist dy’t de tocht meimakket, en de Quist yn it lêste haadstik fan it boek, binne suver twa ferskillende persoanen.
1. Fasinearre troch de lear fan ferneamde skriuwers 2. 3. 4. Quist nei syn tocht 1. Klear mei it geëamel fan skriuwers 2. 3. 4.
|
Makke troch | Fardau Visser |
Niveau 4 - Opdrachten
Boek | Koos Tiemersma Quist |
Nûmer | N4/1 |
Nivo | 4 |
Stúdzjelêst | 2 |
Wurkfoarm | yndividueel of tegearre |
Fokus | motiven |
Learst | Motiven en symboalen te werkennen en beskriuwen |
Opdracht | Yn it boek triuwt Quist lange tiid in rolstoel foar him út dy’t net fan himsels is. Dizze rolstoel kin sjoen wurde as in motyf. In motyf is in foarwerp, ferskynsel of barren dat ferskate kearen yn in ferhaal foarkomt en in mear as gewoane (symboalyske) betsjutting hat.
Skriuw in koart ferslach dêr’t jim jim befiningen yn gearfetsje. Lis út hokker motyf jim keazen hawwe, wat jim tinke dat it symbolisearret en hoe't it bydraacht oan it begryp fan it ferhaal. |
Bronnen | Wikipedy oer motyf |
Makke troch | Fardau Visser |
Boek | Koos Tiemersma Quist |
Nûmer | N4/2 |
Nivo | 4 |
Stúdzjelêst | 2 |
Wurkfoarm | yndividueel |
Fokus | tema |
Learst | Tematyk fan it boek út te lizzen oan de hân fan foarfallen yn it boek |
Opdracht | Op syn tocht komt Julius Quist ferskate persoanen tsjin. Yn de ynteraksje mei de persoanen, en foaral de refleksje fan Quist dêrop, learst hieltyd mear oer Quist syn libben en de keuzes dy’t hy makke hat.
|
Makke troch | Fardau Visser |
Niveau 5 - Opdrachten
Boek | Koos Tiemersma Quist |
Nûmer | N5/1 |
Nivo | 5 |
Stúdzjelêst | 2 |
Wurkfoarm | yndividueel |
Fokus | motto |
Learst | om it motto fan it boek te begripen en yn kontekst te pleatsen |
Opdracht |
|
Bronnen | |
Makke troch | Fardau Visser |
Boek | Koos Tiemersma Quist |
Nûmer | N5/2 |
Nivo | 5 |
Stúdzjelêst | 3 |
Wurkfoarm | yndividueel |
Fokus | styl |
Learst | In miening te foarmjen oer de skriuwstyl en tematyk basearre op literatuerteory |
Opdracht | Yn haadstik 8 ‘Experiment versus psychologie: Het proza na de jaren zestig’ út Zolang de wind van de wolken waait (2006) stiet it folgjende beskreaun oer de skriuwer: Koos Tiemersma (*1952), basisschoolleraar, debuteerde in 2002 met de lijvige roman De ljedder (‘De ladder’), waarin hoofdpersoon Jacob Nauta teruggaat naar zijn jeugdjaren. Hij wordt gekweld door gevoelens van schuld over de dood van een joodse man die enige tijd in zijn ouderlijk huis was ondergedoken. Tiemersma liet met dit debuut duidelijk zien dat hij zowel over compositorisch vermogen als over een beweeglijke stijl beschikte, maar hij vertilde zich ook wat aan zijn onderwerp. Evenwichtiger en beter is zijn tweede roman, De mjitte (‘De maat’, 2004), waarin de geleidelijke maar onomkeerbare neergang van een familie wordt beschreven. Ook in dit boek keert de hoofdfiguur, Mette Dou, terug naar een dramatisch verleden. Tiemersma weet zijn lezers er dit keer echt van te overtuigen dat zijn hoofdpersoon terug in de tijd moet om met zichzelf in het reine te komen. Zijn fantasierijke taalgebruik heeft aan concentratie en persoonlijkheid gewonnen.
Kin Tiemersma dy ek oertsjûgje dat Julius Quist werom moat yn de tiid om yn it reine te kommen? Lis út óf en op welke manier hy dat neffens dy wol of net docht yn sa’n 150 wurden. |
Bronnen | |
Makke troch | Fardau Visser |
Docenteninformatie
Yntroduksje
Koos Tiemersma (1952) is berne te Frjentsjer. Foardat er as skriuwer begûn, spile er in skoft yn de band Skift. Yn 2002 ferskynde syn debútroman De Ljedder. Hy publisearret sawol yn it Frysk as yn it Nederlânsk. Syn proaza hat komplekse en trochtochte konstruksjes. Tiemersma spilet in ferrifeljend spul mei de lêzer en mei de taal. Hy hat in boartlike en rike styl dy’t de lêzer hyltyd wer ferrast. Einum is syn werstart as skriuwer (ûnder pseudonym fan Froon Akker) mei in nije formule: boeken tagelyk yn it Frysk en yn it Nederlânsk útbringe; útjefte yn eigen hân hâlde; ferkeap allinne as e-book foar in skaplike priis. Doe't lykwols bekend waard dat Tiemersma foar Einum de Gysbert Japicxpriis 2015 takend krige, brocht er yn oktober 2015 mei Utjouwerij Elikser in edysje fan Einum op papier út.
Ynhâld
Julius Quist, in âlderwetske dosint Dútsk op it gymnasium yn Ljouwert, wurdt wekker op de stoeprâne. Troch de pine hinne besiket hy te achterheljen hoe’t er dêr bedarre is. Wylst syn lichem yn in koma rekket, makket de geast him los fan it lichem en belibbet in mysterieuze tocht troch Fryslân ûnderweis nei de eilannen. Underwilens hat hy bysûndere moetingen mei figueren dy’t bytsje by bytsje it ferhaal fan Quist syn libben sketse. De ûngewoane reis hat alles te krijen mei Quist syn fûle reaksje op de fraach fan syn rektor oft it net tiid waard om wat betider mei pensjoen te gean: ‘De duvel mei my helje as ik op jo suggestje yngean.’ Nee, dat hie hy better net sizze kind.
Swierte
De Faustiaanse fertelling fan Quist freget in wat hegere literêre kompetinsje fan de learling. N4- en N5-lêzers sille de motiven en yntertekstualiteiten wurdearje, mar N3-lêzers hawwe dêr miskien mear muoite mei. It ferhaal behannelet in pear drege tema’s, sa as de konfrontaasje mei it ferline en fergonklikens en stjerlikens, troch in reflektive fertelstyl.
Diminsjes |
Yndikatoaren |
Taljochting | komplisearjende faktoaren |
Algemien fereasken (om tekst begripe te kinnen) |
Reewilligens |
De learling moat ree wêze om omtinken te jaan oan details, symbolyk |
Ynteresses |
Quist is geskikt foar lêzers dy’t hâlde fan ferhalen mei meardere lagen |
|
Algemiene kennis |
It begripen fan it ferhaal ferget wat kennis fan de Faustleginde en |
|
Spesifike literêre en kulturele kennis |
Foar in lêzer dy’t wat kennis hat fan auteurs lykas Goethe en Vestdijk, |
|
Fertroud mei literêre styl |
Wurdgebrûk |
Yn Quist steane net in protte lestige wurden. Somtiden steane der |
Sinskonstruksjes |
De sinskonstruksjes sille gjin problemen opsmite. De skriuwer wikselt |
|
Styl |
Kwa styl wurdt it ferhaal tige byldzjend opskreaun en befettet it boek |
|
Fertroud mei literêre prosedees |
Aksje |
Om’t it om in reis giet en de haadpersoan in soad minsken treft, ferrint |
Gronology |
It ferhaal yn Quist wurdt gronologysk ferteld, mei flashbacks en |
|
Ferhaalline(n) |
Der is ien ferhaalline. De lêzer kin sels ûnderskiede |
|
Perspektyf |
Der is ien perspektyf yn it ferhaal. Der is sprake fan in personale fertelsituaasje. |
|
Betsjutting |
In N3-lêzer sil him rjochtsje op de emosjonele reis fan de haadpersoan. |
|
Fertroudheid mei literêre personaazjes |
Karakters |
De lêzer sil him net gau werkenne kinne yn de âldere, autoritêre haadpersoan. |
Oantal karakters |
De hoemannichte fan it oantal personaazjes is goed nei te kommen. |
|
Untjouwing fan de karakters |
Dit boek is in echte ûntjouwingsroman: op syn tocht reflektearret |
|
Ferantwurding |
|
|
Relevante boarnen foar dosinten |
Auteursprofyl op Tresoar |