In Jikse-libben
- Niveau
- Niveau 3
- Jaar uitgave
- 2008
- Uitgeverij
- Afûk
- Plaats
- Ljouwert
- Aantal pagina's
- 112
- Genre
-
- coming of age
- Tags
-
- doarpslibben
- leafde
- identiteit
- homoseksualiteit
- Taalniveau
- B1
- Lenen bij de bibliotheek
Printe boek fan Biblioteek Fryslân (foar leden fan Biblioteek Fryslân)
Sprutsen boek fan Passend lêzen (foar ast dyslektysk bist)
Over de auteur
Janneke Spoelstra (1962) is skriuwster fan gedichten en proaza en makket dêrneist oersettingen. Se folge in oplieding ta medysk analiste en letter studearre se Frysk oan de NHL en de RUG. Se debutearre yn 2004 mei de dichtbondel Goeie is it wachtwurd. Fjouwer jier letter ferskynde In Jikse-libben, dêr't se yngiet op har lesbysk wêzen. Spoelstra is de earste Fryske skriuwster dy't de leafde tusken twa froulju ta ûnderwerp fan har literêr wurk makket. De skriuwstyl fan Janneke Spoelstra is ienfâldich en nochter.
Inhoud
Jiks fielt har oars as oaren omdat se fernimt dat se net op jonges, mar op famkes falt. Sy fynt it dreech om oer dy gefoelens te praten en der foar út te kommen. Jiks is ferlegen en skriuwen is foar har in útlitklep. Stadichoan krijt har lesbysk-wêzen hieltyd mear in plak en doart sy der foar út te kommen. De ferhalen yn de bondel geane ôfwikseljend oer Jiks as bern, Jiks as puber en Jiks as frou. Tuskentroch steane ferhalen fan lesbyske froulju út it ferline, dy't troch Jiks betocht binne.
Leesaanwijzingen
In Jikse-libben is in eigentiidsk boek dat skreaun is yn in subtile, nuchtere styl. It is opboud út koarte ferhalen. Lykwols sit der ek in drege kant oan dit boek, en dat is dat it perspektyf net altyd dúdlik is. Soms is de jonge Jiks oan it wurd, soms de âldere. Mar it komt ek foar dat net Jiks de haadpersoan is, mar in oare frou, yn it ferline. Ast dy dêrfan bewust bist, skeelt dat al in hiel ein.
Om over na te denken
Hoe is it atst akseptearje moatst datst oars bist as oaren? Kinst dy foarstelle datst wat ferswijst foar in goede freon?
Waardering
"De grutste fertsjinste fan dizze bondel is dat Spoelstra in Jiks fan fleis en bloed delsetten hat. In Jiks dy't yn al har kwetsberens en mei al har prakkesaasjes net allinnich hiel werkenber wêze sil foar 'minsken sa as har', mar ek foar froulju yn it algemien."
Yvonne Dijkstra yn it Friesch Dagblad
"Ik vind dat ze heel leuk schrijft. (...) Ze zet een herkenbaar verhaal neer, met herkenbare elementen, zeker voor mensen die in kleine gemeenschappen zijn opgegroeid."
Unbekende jonge frou út Ljouwert, FynstTV 2008
Opmerkingen
In Jikse-libben is yn 2013 yntrodusearre op de Frankfurter Buchmesse, de wichtichste boekebeurs op de wrâld. Yn oktober 2013 ferskynde de Nederlânske oersetting Wat ze dan dacht.
Filmke oer de skriuwster
Leestips/meer weten
Eigen website fan de skriuwster
Ynformaasje oer de skriuwster en it boek op tresoar.nl
Resinsje fan it boek op YouTube
Samengesteld door
Gerbrich de JongAanbevolen
Opdrachten
Niveau 2 - Opdrachten
Boek | Spoelstra, Janneke In Jikse-libben |
Nûmer | N2/1 |
Nivo | 2 |
Stúdzjelêst | 1 slu |
Wurkfoarm | yndividueel |
Fokus | ynhâld |
Learst |
om te reflektearjen op de ein fan it boek |
Opdracht |
1. Fynsto it belangryk dat in boek goed ôfrint? Lis dyn antwurd
út. |
Makke troch | Gerbrich de Jong |
Boek | Spoelstra, Janneke In Jikse-libben |
Nûmer | N2/2 |
Nivo | 2 |
Stúdzjelêst | 1 slu |
Wurkfoarm | yndividueel |
Fokus | ynhâld |
Learst |
om te reflektearjen op in wichtich tema út it boek |
Opdracht |
1. Skriuwsto wolris oer dyn eigen libben, bygelyks oer dingen
dy'tst belibbe hast? Sa ja, wêrom? Sa nee, kinst dy foarstelle dat
oaren ferlet ha om dat te dwaan? Lis út. 2. Lês de fragminten hjirûnder. Us mem kaam niis boppe en frege wat ik hjir dochs die, binnendoar, mei dat moaie waar. 'Och, niks,' sei ik. It skrift hie ik krekt op 'e tiid fuortmoffelje kinnen yn it buro. s. 24 'Wat dochst?' freget Matty. Ik sit mei de jas oan bûtendoar op in túnstoel. Sij hat de sêredoar, dy't ik tichtlutsen hie, iependien. 'Och,' sees ik. 'O,' seit se. Ik klap it skriuwboekje ticht. s. 62 Wêrom reagearret Jiks sa op de fraach fan har mem en, letter, op de fraach fan Matty? 3. Wat foar reden(en) soe Jiks ha om te skriuwen?
|
Makke troch | Gerbrich de Jong |
Niveau 3 - Opdrachten
Boek | Spoelstra, Janneke In Jikse-libben |
Nûmer | N3/1 |
Nivo | 3 |
Stúdzjelêst | 3 slu |
Wurkfoarm | yndividueel |
Fokus | dyn miening |
Learst | om dyn miening te ferwurdzjen en te ûnderbouwen |
Opdracht | 1. Op Youtube stiet in mûnlinge resinsje fan In Jikse-libben (boarne [1]). Besjoch it filmke en lês it stikje oer Literêre teory. |
Literaire theorie | Ast in boek resinsearrest, kinst ferskillende arguminten brûke wêrom'tst in boek wol of net de muoite wurdich fynst. Kinst bygelyks yngean op de struktuer fan it boek, of op de fraach oft it maklik foar de lêzer om him te identifisearjen mei de haadpersoan. Kinst ek yngean op de orizjinaliteit fan it boek of op de skriuwstyl. |
Bronnen | [1] Youtube, Mûnlinge resinsje |
Makke troch | Gerbrich de Jong |
Boek | Spoelstra, Janneke In Jikse-libben |
Nûmer | N3/2 |
Nivo | 3 |
Stúdzjelêst | 1 slu |
Wurkfoarm | yndividueel |
Fokus | personaazjes |
Learst |
om de ûntjouwing fan it haadpersonaazje te beskriuwen |
Opdracht |
In profyl is in sjoernalistyk stik dêr't in persoan yn
karakterisearre wurdt. Skriuw in profyl fan Jiks fan 300 oant 400
wurden. |
Makke troch | Gerbrich de Jong |
Boek | Spoelstra, Janneke In Jikse-libben |
Nûmer | N3/3 |
Nivo | 3 |
Stúdzjelêst | 1 slu |
Wurkfoarm | yndividueel |
Fokus | tematyk |
Learst |
om te reflektearjen op de aktualiteit fan in wichtich tema út it boek |
Opdracht |
Jiks fynt it dreech om foar har homosekstualiteit út te kommen,
sels tsjinoer har bêste freonen. |
Bronnen |
Undersyk EduDivers, 'Mietjes moeten we niet', 2013 pdf |
Makke troch | Gerbrich de Jong |
Boek | Spoelstra, Janneke In Jikse-libben |
Nûmer | N3/4 |
Nivo | 3 |
Stúdzjelêst | 1 slu |
Wurkfoarm | yndividueel |
Fokus | titel |
Learst |
om te reflektearjen op de titel |
Opdracht |
1. Wat fynsto belangryk yn de titel fan in boek? Wêrom? |
Makke troch | Gerbrich de Jong |
Niveau 4 - Opdrachten
Boek | Spoelstra, Janneke In Jikse-libben | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nûmer | N4/1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nivo | 4 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Stúdzjelêst | 2 slu | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wurkfoarm | yndividueel | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Fokus | struktuer | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Learst |
om te sykjen nei patroanen yn de struktuer fan it boek | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Opdracht |
1. Sjoch nochris nei it earste ferhaal fan it boek. Wa is hjir
de haadpersoan? Wat is it perspektyf? En yn wat foar tiid is it
ferhaal skreaun?
4. Wat foar patroanen ûntdekst yn de kar foar in bepaald perspektyf of in bepaalde tiid? Lis út. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Makke troch | Gerbrich de Jong |
Boek | Spoelstra, Janneke In Jikse-libben |
Nûmer | N4/2 |
Nivo | 4 |
Stúdzjelêst | 1 slu |
Wurkfoarm | yndividueel |
Fokus | personaazjes |
Learst |
om te reflektearjen op it gedrach fan in personaazje |
Opdracht |
1. Yn it ferhaal 'Op in eilân' (s. 59) frustrearret it Jiks dat
Wil nea wat sein hat oer har relaasje ta Renée. Wêrom fynt Jiks dat
frustrearjend? Lis dyn antwurd út. |
Makke troch | Gerbrich de Jong |
Docenteninformatie
Yntroduksje
Janneke Spoelstra (1962) skriuwt oersettingen, gedichten en proaza. Se folge in oplieding ta medysk analiste en letter studearre se Frysk oan de NHL Hegeskoalle en de RUG. Se debutearre yn 2004 mei de dichtbondel Goeie is it wachtwurd. Fjouwer jier letter ferskynde In Jikse-libben. Spoelstra is ien fan de earste Fryske skriuwsters dy't de leafde tusken twa froulju ta ûnderwerp fan har literêr wurk makket. Har gedichten ûnderskiede har troch in nochtere styl mei subtile formulearringen.
Ynhâld
De ferhalen yn In Jikse-libben geane oer Jiks, in opgroeiende frou yn in beskerme, lytse mienskip, dy't har oars fielt. Dat se har oars fielt, komt trochdat se ûntdekt dat se op froulju falt. Se fynt it dreech dat se net past yn it standert byld fan ferkearing, trouwe en bern krije. Se praat net maklik oer har lesbyskwêzen en wrakselet mei gefoelens fan ûnsekerheid. De ferhalen yn de bondel geane ôfwikseljend oer Jiks as bern, Jiks as puber en Jiks as frou. Tuskentroch steane ferhalen fan lesbyske froulju út it ferline, dy't mei deselde fragen en problemen omgean moasten as Jiks.
Swierte
It boek is tagonklik skreaun, mei koarte sinnen en hjoeddeistich taalgebrûk. Foar in N2-lêzer is it boek oantreklik omdat dy him herkenne kin yn de wrâld fan Jiks yn har bernetiid en pubertiid. It kin foar in N2-lêzer dreech wêze om ek begryp op te bringen foar de gefoelens en gedachten fan de âldere Jiks. Boppedat is de ûntrochsichtige struktuer fan it boek mooglik in stroffelstien foar in N2-lêzer. Ek foar N3-lêzers kin dy struktuer in obstakel wêze. Der binne in soad ymplisite perspektyfwiksels. Lykwols kin in N3-lêzer nei alle gedachten wol mei it boek út de fuotten, ek omdat de tematyk oanslút by de kompetinsjes fan in N3-lêzer. In N4-lêzer, dy't ynteressearre is yn fertelkeunst en romanstruktuer, kin syn analytyske feardichheden goed kwyt yn de komplekse struktuer fan dit boek.
Diminsjes |
Yndikatoaren |
Taljochting | komplisearjende faktoaren |
Algemien fereasken (om tekst begripe te kinnen) |
Reewilligens |
It boek hat net in soad siden en bestiet út koarte ferhalen. De foarmjouwing is eigentiids. It sil foar learlingen gjin grutte drompel wêze om yn dit boek te begjinnen. |
Ynteresses |
It boek giet oer (homo)seksualiteit en jin oars fiele as oaren. In learling moat sokke tematyk boeiend fine om wat oan dit boek te finen. |
|
Algemiene kennis |
De algemiene kennis fan learlingen sil tarikkend wêze om dit boek goed begripe te kinnen. |
|
Spesifike literêre en kulturele kennis |
Spesifike literêre en kulturele kennis is net nedich om dit boek goed te begripen. |
|
Fertroud mei literêre styl |
Wurdgebrûk |
De wurden dy't brûkt wurde binne eigentiids, geef en subtyl. Spoelstra bliuwt ticht by har eigen sprektaal. Sa as achteryn it boek oanjûn stiet, wykt de stavering op guon punten ôf fan de wurdboekfoarm. Opfallend is dat wurden as hy, sy, dy as hij, sij en dij skreaun wurde. Fierders praat beppe, yn ferhaal ien, Biltsk. Spoelstra brûkt ek wurden dy't net yn it wurdboek steane (leze, seze yn plak fan lizze, sizze). |
Sinskonstruksjes |
De sinnen binne net lang en goed te folgjen. |
|
Styl |
Janneke Spoelstra skriuwt nuchter en sober. Hjir en dêr wurdt wol gebrûk makke fan byldspraak, sa as de rúzje tusken Jiks en har freondinne dy't as in 'iistiid' omskreaun wurdt. En Jiks dy't moarns betiid oan har boek skriuwt en harsels ferliket mei in 'faam yn 'e jister' dy't amers leget en wer follet. Foar in N2-lêzer kin sokke byldspraak mooglik wat lestich wêze. |
|
Fertroud mei literêre prosedees |
Aksje |
De hannelingen yn dit boek folgje inoar fluch op. Der binne gjin lange beskriuwingen. Der is in soad dialooch. Troch de koarte ferhalen hoecht de lêzer de oandacht noait langer as in oantal siden fêst te hâlden. |
Gronology |
De gronology fan it boek is ûntrochsichtich. In ferhaal oer de folwoeksen Jiks kin sa folgje op in ferhaal fan Jiks as bern, en dan folge wurde troch in histoarysk ferhaal. Dy opbou is net ienfâldich. Dochs wurdt it in tûke lêzer wol dúdlik oft it oer Jiks giet of net, en hoe âld oft Jiks ûngefear is. |
|
Ferhaalline(n) |
Der is ien ferhaalline en dy giet oer de opgroeiende Jiks (bern, puber, jonge frou, folwoeksene). Ut en troch wurdt dy ûnderbrutsen mei histoaryske ferhalen, dy't troch Jiks opskreaun lykje te wêzen. |
|
Perspektyf |
Der binne hieltyd wikseljende perspektiven. Dêr is gjin patroan yn te ûntdekken. De ferhalen oer Jiks wurde soms yn ik-perspektyf beskreaun en soms yn personaal perspektyf. Soms wikselet dat binnen ien ferhaal (bygelyks yn ferhaal nûmer 15). Der binne ek ferhalen by dy't letter in dream of in ferhaal fan Jiks blike te wêzen. |
|
Betsjutting |
In N2-lêzer sil betsjutting oan dit boek hechtsje as in ferhaal oer it libben en de avontoeren fan in opgroeiend, lesbysk famke. In N3-lêzer sil dit boek lêze as it relaas fan in opgroeiende frou dy't om besiket te gean mei har ûnsekerheid en har oarswêzen. N4-lêzers, dy't each ha foar literatuer as keunstfoarm, kinne oan dit boek ek betsjutting hechtsje as in boek dat yngiet op it belang fan skriuwerij en literatuer. |
|
Fertroudheid mei literêre personaazjes |
Karakters |
De hoemannichte karakters is net in probleem yn dit boek. Folle lestiger is it om derachter te kommen wa't oan it wurd is, de jonge Jiks, de âldere Jiks, of in oar. |
Oantal karakters |
It oantal karakters is beheind. Jiks is it iennichste round character. De lêzer moat ûnderskie meitsje tusken oan de iene kant Jiks en minsken út it libben fan Jiks, en oan de oare kant personaazjes dy't troch Jiks betocht binne. |
|
Untjouwing fan de karakters |
Allinnich Jiks makket in ûntjouwing troch. Sy ûntjout har fan famke dat derachter komt dat se oars is nei in folwoeksen frou dy't iepen útkomt foar har lesbyskwêzen. |
|
Relevante boarnen foar dosinten |
Biografyske skets fan de skriuwster |