Cap Sud
- Niveau
- Niveau 2
- Jaar uitgave
- 1980 [2de pr. 2010]
- Uitgeverij
- Koperative Utjowerij
- Plaats
- Boalsert
- Aantal pagina's
- 163
- Genre
-
- jongereinboek
- Tags
-
- fantasy
- ferantwurdlikheid
- Frankryk
- freonskip
- spanning en aventoer
- Taalniveau
- B1
- Lenen bij de bibliotheek
E-book fan de online Biblioteek (foar alle biblioteekleden)
Printe boek fan Biblioteek Fryslân (foar leden fan Biblioteek Fryslân)
Sprutsen boek fan Passend lêzen (foar ast dyslektysk bist)
Over de auteur
Reinder Rienk van der Leest is yn 1933 berne yn Drachten. Hy besocht de HBS en de Kweekskoalle yn Ljouwert. Graach hie er yn Amsterdam nei de Keunstakademy gien mar de finansjele middels dêrfoar ûntbrutsen. Hy gie oan it wurk as ûnderwizer en soe dat oant syn pensjoen ta dwaan.
Earst nei syn tritichste begûn Van der Leest te skriuwen, yn it earstoan poëzy, letter ek proaza. Hy boarte dêryn mei taal en foarm. Om't de Fryske lêzers it wat ôfwitte lieten, besleat Van der Leest op te hâlden yn it Frysk te skriuwen. Nei in fiiftal jier kaam er dêr op werom doe't Deputearre Steaten opdracht joegen ta it skriuwen fan in jongereinboek. Dat waard Cap Sud, de earste moderne Fryske jeugdroman. Yn 1983 krige Van der Leest dêr de Simke Kloostermanpriis foar. Yn 1981 hie er ek al de Gysbert Japicxpriis krigen foar syn dichtbondel Keunst en fleanwurk. De skriuwer hjit Reinder Rienk van der Leest. Wêr't dy tredde R yn syn skriuwersnamme weikomt is in riedsel. Miskien in grapke fan de auteur?
Inhoud
Cap Sud giet oer de freonskip tusken Diderik en Gerl. Dy freonskip komt ûnder druk te stean troch de relaasje tusken Diderik en Karola. Mar Gerl hat ek fisioenen en sjocht dat syn maat in slimme bedriging boppe de holle hinget. Hy sil en moat him warskôgje. Mar hoe en wêr? Want Diderik is yntusken mei syn famylje en Karola op fakânsje op in ûnbekend plak yn Frankryk. Sil Gerl op 'e tiid komme? En noch belangriker, sil Diderik leauwe wat Gerl him fertelle wol en syn warskôging serieus nimme?
Leesaanwijzingen
Planksile, frjemde fisioenen, in motortocht dwers troch Frankryk, driigjend ûnheil. Ast fan aksje, spanning en drama hâldst, silst dit boek mei nocht lêze. Ast meilibbest mei de haadfigueren en dy yn har ynlibje kinst, dan silst Gerl begripe kinne. Hy docht alle war en warskôgje syn freon Diderik foar wat him oerkomme kin. Ast net yn foarsizzings leaust, silst dy Diderik syn hâlding hiel goed begripe kinne. Yn dit boek steane in protte dialogen dy't flot lêze. De beskriuwende teksten tuskentroch binne wat dreger, omdat de skriuwer út en troch wat minder gongbere wurden brûkt. Meastal blykt út de kontekst wol wat er bedoelt.
Om over na te denken
Stel datst witst dat dyn freon wat oerkomme sil, hoe fier soest gean om him dêrfoar te behoedzjen? Hoe trou bisto yn in freonskip? Hast wolris meimakke dat in freon of freondinne tusken in freonskip yn kaam? Hoe fielt dat? Leausto yn boppenatuerlike saken lyk as fisioenen, it twadde gesicht of in sechsde sintúch?
Waardering
'Spannend, út en troch benearjend, aventoerlik. Byldzjende en boartlike beskriuwingen'.
Tineke Steenmeijer-Wielinga yn de Ljouwerter Krante
'Spannend om te lêzen. Meinimmend ferhaal. Fertsjinnet in Nederlânske oersetting'.
Bauke Oldenhof yn Hjir
'Humor en speelse stijl. Vlotte dialogen.'
W. van der Schaaf, NBLC
Opmerkingen
Deputearre Steaten joegen Van der Leest de opdracht om in Frysk jeugdboek te skriuwen. Dat waard dizze roman. It boek waard yn 1983 bekroand mei de Simke Kloostermanpriis. Cap Sud is der ek as e-book en yn te sjen op de dbnl.
Leestips/meer weten
Oer de skriuwer
Tekst fan it boek op de dbnl
Samengesteld door
Lieukje Leistra-ReidsmaAanbevolen
Opdrachten
Niveau 1 - Opdrachten
Boek | Leest, R.R.R. van der Cap Sud |
Nûmer | N1/1 |
Nivo | 1 |
Stúdzjelêst | 1 slu |
Wurkfoarm | yndividueel |
Fokus | ynhâld |
Learst | om nei te tinken oer wat de foarkant fan it boek seit oer de ynhâld |
Opdracht |
|
Makke troch | Lieukje Leistra-Reidsma |
Boek | Leest, R.R.R. van der Cap Sud |
Nûmer | N1/2 |
Nivo | 1 |
Stúdzjelêst | 1 slu |
Wurkfoarm | yndividueel of twatal |
Fokus | ferhaal |
Learst | om nei te tinken oer it ferrin fan it ferhaal |
Opdracht | Gerl docht alle war syn freon Diderik te sykjen om him te warskôgjen foar wat him boppe de holle hinget. Hy rydt by Ruerd achterop de motor dwers troch België en Frankryk nei Cap Sud oan de Middellânske See. |
Makke troch | Lieukje Leistra-Reidsma |
Niveau 2 - Opdrachten
Boek | Leest, R.R.R. van der Cap Sud |
Nûmer | N2/1 |
Nivo | 2 |
Stúdzjelêst | 2 slu |
Wurkfoarm | yndividueel |
Fokus | romte |
Learst | in oantal aspekten fan romte yn it boek |
Opdracht | By syn tocht mei Ruerd op de motor makket Gerl gebrûk fan kaarten en in campingboekje. Hjoed-de-dei binne der rûteplanners, navigaasje-apparatuer en Google Earth dêr't je gebrûk fan meitsje kinne. |
Makke troch | Lieukje Leistra-Reidsma |
Boek | Leest, R.R.R. van der Cap Sud |
Nûmer | N2/2 |
Nivo | 2 |
Stúdzjelêst | 1 slu |
Wurkfoarm | yndividueel |
Fokus | personaazjes |
Learst | om te reflektearjen op de hannelingsrollen fan personaazjes |
Opdracht | 1. Meitsje in listje fan de seis belangrykste personaazjes út Cap Sud |
Literaire theorie | Beskriuwing fan rollen |
Makke troch | Lieukje Leistra-Reidsma |
Niveau 3 - Opdrachten
Boek | Leest, R.R.R. van der Cap Sud |
Nûmer | N3/1 |
Nivo | 3 |
Stúdzjelêst | 1 slu |
Wurkfoarm | yndividueel |
Fokus | personaazjes en tematyk |
Learst |
om it boek te fergelykjen mei in liet mei itselde soarte ûnderwerp |
Opdracht |
It liet 'Voorspellende dromen' spilet yn Yndonesië. Ajo pergi,
ajo, pergi is Maleis. |
Makke troch | Lieukje Leistra-Reidsma |
Boek | Leest, R.R.R. van der Cap Sud |
Nûmer | N3/2 |
Nivo | 3 |
Stúdzjelêst | 1 slu |
Wurkfoarm | yndividueel |
Fokus | plot |
Learst | om nei te tinken oer de opbou fan it ferhaal |
Opdracht | Do hast it boek lêzen. Lês no haadstik XIII (side 131 - 140) nochris. |
Makke troch | Lieukje Leistra-Reidsma |
Docenteninformatie
Yntroduksje
Reinder Rienk van der Leest (Drachten, 1933) gie nei de HBS en de kweekskoalle yn Ljouwert. Graach hie er yn Amsterdam de Keunstakademy folge, mar dêr ûntbrieken de finansjele middels foar. Hy gie oan it wurk as ûnderwizer en soe dat oan syn pensjoen ta dwaan. Wol folge er noch in oplieding ta grafysk ûntwerper. Sa waard er free-lance grafikus. Yn syn wurk as skriuwer komt syn foarleafde foar grafyk ek nei foaren mei't er eksperimintearret mei de foarmen fan syn teksten. Earst nei syn tritichste begûn Van der Leest te skriuwen, poëzy, letter ek proaza. It boartsjen mei taal en foarm wie it sterkst yn de gedichten, mar it is likegoed ek werkenber yn syn proaza lykas de romans oer it speurdersduo Dynte Planteit en Nier Hinnebruier. Om't it frij tradisjonele Fryske lêzerspublyk it ôfwitte liet, besleat Van der Leest op te hâlden yn it Frysk te publisearjen. Nei in fiiftal jier kaam er dêr op werom. Yn opdracht fan Deputearre Steaten skreau er in jongereinboek: Cap Sud, de earste moderne Fryske jeugdroman. Hy neamde himsels doe even R.R.R. van der Leest, in grapke, want hy hat mar twa foarnammen. Yn 1983 krige er foar Cap Sud de Simke Kloostermanpriis. Yn 1981 hie Van der Leest ek al de Gysbert Japicxpriis krigen foar syn dichtbondel Keunst en fleanwurk.
Ynhâld
Cap Sud giet oer de freonskip tusken Diderik en Gerl. Dy wurdt bedrige troch de relaasje tusken Diderik en Karola. Tagelyk is der noch in bedriging. Gerl hat soms fisioenen oer de takomst fan syn maat en hy foarsjocht grut gefaar foar Diderik. Hy moat him warskôgje. Mar hoe en wêr? Want Diderik is yntusken mei syn famylje en Karola op fakânsje yn Frankryk. Sil Gerl op 'e tiid komme en noch belangriker, sil Diderik him leauwe?
Swierte
Foar de N1-learlingen binne de dialogen yn it boek goed lêsber. De beskriuwende teksten binne dreger troch it byldzjend taalgebrûk. Mar it ferhaal is goed te folgjen, ek al komme der wolris wat ûnbekende wurden yn foar. It boek is opboud út trije dielen, dy't spylje yn Fryslân, Frankryk en wer yn Fryslân. It hat in hânsume yndieling yn fyftjin haadstikken fan acht oant tsien siden. Dat ferdielt de stof moai yn lêsbere brokken.
De fisioenen fan Gerl en syn krewearjen om dêr in goede útlis oan te jaan binne net sljochtweihinne allinne foar de jongerein mar komme hjoeddei ek faak foarby yn de media. In N2-lêzer sil meilibje mei Gerl en syn hâlden en dragen om Diderik te warskôgjen en mei dy syn hâlding dat er it net leauwe wol. De N3-lêzer kin him ferdjipje yn hoe't it is om sokke fisioenen te krijen en te begripen, en oer hoe't ien ompakt mei it ûnbegryp fan oaren. Foar har kin it ek de fraach wêze oft in ûngemak of slimmer foar te kommen is troch fisioenen oer de takomst.
Diminsjes |
Yndikatoaren |
Taljochting | komplisearjende faktoaren |
Algemiene fereasken (om tekst begripe te kinnen) |
Reewilligens |
Fan de gemiddelde N2-lêzer freget Cap Sud gjin grutte reewilligens. De lêzer moat wol ree wêze en lit him meinimme yn Gerl syn fisioenen en it sykjen om dy te begripen, wylst Diderik der neat fan ha moat. Dat ferget fan in N1-lêzer it ien en oar. |
Ynteresses |
Cap Sud is foar sawol jonges as famkes nijsgjirrich. Jonges miskien wat mear om it aventoer en famkes om it boppenatuerlike. De aventoeren en aksjes sille de N1-lêzers en guon N2-lêzers oansprekke en har sa meinimme troch it boek. Lêzers mei ynteresse foar it boppenatuerlike sille har dêr spesjaal troch oansprutsen fiele. Sa'n N3-lêzer kin him ôffreegje oft je sokke foarsizzings leauwe moatte en oft je der wat mei dwaan moatte. En oft it wol mooglik is om ûnheil sa foar te kommen. |
|
Algemiene kennis |
Algemiene kennis is net nedich. |
|
Spesifike literêre en kulturele kennis |
Spesifike kennis is net nedich. |
|
Fertroud mei literêre styl |
Wurdgebrûk |
It wurdgebrûk yn de dialogen is maklik en tagonklik. Yn de beskriuwende stikken is it taalgebrûk mear byldzjend en dreger. De sa no en dan brûkte en net algemien bekende wurden binne foar alle nivo's lestich. Se liede lykwols net ta ûnbegryplikens fan it ferhaal, ek net foar de N1-lêzer. |
Sinskonstruksjes |
De sinnen binne koart yn de dialogen en wat langer yn de beskriuwende tekst. Bysinnen wurde net sa folle brûkt. As se der al steane, binne se ienfâldich. Echt te dreech wurdt it net. |
|
Styl |
De styl is troch de dialogen mei tagonklik wurdgebrûk foar N1- en N2-lêzers begryplik. N3-lêzers kinne it út en troch brûken fan net sljochtweihinne wurden mooglik wol wurdearje. |
|
Fertroud mei literêre prosedees |
Aksje |
Aventoer, aksje en spanning en in ûnferwachtse ûntknoping binne de yngrediïnten fan dit moaie en boeiende ferhaal. |
Gronology |
It ferhaal wurdt gronologysk ferteld. De tiid fan spyljen fan it lêste diel (side 156 en fierder) kin foar N1-lêzers lestich wêze, mar is foar it begripen fan it slot fan it boek net sa fan belang. |
|
Ferhaalline(n) |
Der is ien ferhaalline dy't him ôfspilet yn trije dielen dy't situearre binne yn Fryslân, Frankryk en ta beslút koart wer yn Fryslân. Diel 1 giet oer de freonskip tusken Gerl en Diderik. Skoalle, planksilen en it ûngemak fan Diderik binne foar alle lêzers werkenber. Diel 2 spilet op ferskate plakken yn Frankryk. De motortocht nei it suden, de fakânsje oan de Middellânske See en it drama dat him dêr ôfspilet sil de N1 lêzer oansprekke. Diel 3 is in hiel koarte epilooch yn Fryslân mei ferwizings nei benammen diel 1. |
|
Perspektyf |
It perspektyf is personaal út Gerl wei. |
|
Betsjutting |
Foar N1-lêzers in moai ferhaal fol aventoer, aksje, spanning en drama. N2-lêzers sille meilibje mei Gerl, syn tinken oer de fisioenen dy't er hat en de war dy't er docht om syn kammeraat te warskôgjen. Sy sille har ek ferpleatse kinne yn Diderik, dy't eins net leaut yn Gerl syn boadskip. De N3-lêzer sil him ferdjipje yn de fraach oft je soks leauwe moatte of net en wat je dogge as je der wol yn leauwe. Karola, Diderik syn freondinne, soarget foar spanning tusken Gerl en Diderik. Gerl mei Karola wol lije - miskien mear as allinne as freondinne fan syn maat - en Diderik fynt it mar neat dat Karola de kant fan Gerl kiest op it stik fan de fisioenen. |
|
Fertroudheid mei literêre personaazjes |
Karakters |
Gerl en Diderik binne de haadpersonaazjes. Gerl syn suster Doutsen is belangryk as Gerl syn riedsfrou en har feint Ruerd as Gerl syn helper yn Frankryk. Karola, de freondinne fan Diderik, spilet in rol yn de relaasje tusken beide kameraden en by it foarkommen fan it drama dat Diderik boppe de holle hinget. Swarte Tryn kin noch neamd wurde as bypersoan dy't Gerl ynsicht jout yn syn fisioenen. |
Oantal karakters |
Der spylje in grut tal karakters yn it boek. De boppeneamde persoanen spylje de belangrykste. Oaren binne mear sydlings belutsen en flat characters. |
|
Untjouwing fan de karakters |
Gerl makket de grutste ûntjouwing troch. Hy moat leare om te gean mei syn fisioenen en alle konsekwinsjes dy't dat hat. By Diderik is it oan 'e iene kant net leauwe wolle yn de fisioenen fan Gerl mar oan de oare kant him der wol troch beynfloedzje litte. |
|
Ferantwurding |
Sjoch hjirnei |
|
Relevante boarnen foar dosinten |
Biografyske skets fan de skriuwer |