Lezen voor de Lijst

Docenten Nederlands 15-18

 | niveau 4 | Een schitterend gebrek

Introductie

Arthur Japin (1956) is een veelzijdig man. Hij studeerde een paar jaar Nederlandse taal- en letterkunde en deed daarna de theaterschool. Hij speelde verschillende rollen voor tv, radio en toneel en zong daarnaast in opera's. In 1987 stopte hij met acteren en wijdde zich volledig aan het schrijverschap. Ook hierin is hij veelzijdig. Zo schreef hij diverse toneelstukken, hoorspelen, scenario's, verhalenbundels en romans. Zijn debuut als schrijver had hij in 1996 met de verhalenbundel Magonische verhalen, die veel positieve literaire kritieken kreeg. Grote bekendheid kreeg hij met De zwarte met het witte hart (1998), een roman op historische feiten gebaseerd. Binnen dit genre schreef hij ook Een schitterend gebrek (2003), De overgave (2007), Vaslav (2010) en Kolja (2017). In veel van zijn historische romans staat een hoofdpersoon met een 'gebrek' centraal, dat uiteindelijk juist zijn of haar kracht blijkt te zijn.

Inhoud

Dit boek is gebaseerd op het leven van Lucia, de eerste grote liefde van Giacomo Casanova. Het verhaal beschrijft de ontmoeting van Lucia en Giacomo, haar verraad en het terugzien, dit alles door de ogen van Lucia bezien. Het weerzien van Giacomo in Amsterdam is voor haar de aanleiding om op het verloop van haar leven terug te kijken. Je gaat met Lucia mee naar het Italiaanse platteland, waar zij elkaar leren kennen toen zij nog erg jong waren. Je leest hoe haar gezicht door ziekte blijvend verminkt raakt. Omdat uiterlijk bij de hogere Venetiaanse klasse waar Casanova toe behoort zeer belangrijk is, besluit ze uit liefde voor hem te vertrekken. Voor hem laat ze de boodschap achter dat zij er vandoor is met een knecht. Dit verraad zorgt ervoor dat hij nooit meer zo lief kan hebben als hij daarvoor kon.
 Lucia komt via Venetië in Amsterdam terecht, waar ze als hoer werkt. Daar ontmoet ze Casanova weer, die haar niet herkent omdat zij haar verminking verbergt achter een voile. Overwint liefde uiteindelijk alles?

Moeilijkheid

Voor de N3-lezer kunnen de geringe hoeveelheid actie en de schrijfstijl voor problemen zorgen. Ook de vele lang overpeinzingen van Lucia vragen enige inspanning. Het verhaal is echter ondanks deze belemmeringen goed te begrijpen. N4-lezers zullen plezier beleven aan bijzondere kijk van Lucia op het leven en de scherpe dialogen tussen haar en Casanova. Ook kan deze lezer genieten van het woordgebruik en de zinsbouw. Voor de N5-lezer biedt met name het historisch aspect uitdaging.

Dimensies

Indicatoren

Toelichting | complicerende factoren

Algemene vereisten

 Bereidheid Het onderwerp is aansprekend: Casanova en de liefde. Dit maakt het boek geschikt voor N3-lezers. Anderzijds kan het gebrek aan actie het voor de N3-lezer minder geschikt maken. De enorme vertraging tijdens Lucia's ziekte kan ervoor zorgen dat de N3-lezer in het begin al afhaakt. De N4-lezer zal de historische en politieke achtergronden weten te waarderen. Voor de N5-lezer zitten er voldoende diepzinnige uitspraken in om voor uitdaging te zorgen.
  Interesses Leerlingen die van een zeer duidelijk aanwezige en uitgebreid beschreven historische achtergrond houden, zullen dit boek hoog waarderen. De politiek en cultuur uit de achttiende eeuw komen ruim aan bod. 
  Algemene kennis Voor de N4- en N5-lezer zal het aardig zijn om te zien dat de tijdsgeest invloed heeft op het handelen van de verschillende personages. Het reizen, de beroepen, de Verlichting en opkomende Romantiek, de klasse waartoe een persoon behoort. De N3-lezer kan de verhaallijn zonder die kennis prima volgen, waardoor het boek ook voor hem aantrekkelijk is.
  Speciefieke literaire en culturele kennis Niet vereist, al vergemakkelijkt enige historische kennis over de Verlichting het lezen wel.

Vertrouwdheid met literaire stijl

 Vocabulaire Het taalgebruik is niet heel eenvoudig: er zijn veel woorden die in onbruik zijn geraakt, niet alleen in de dialoog, maar ook bij het vertellen. Voor de N4-lezer is het echter goed te begrijpen. Voor de N3-lezer zal het enige inspanning vragen.
  Zinsconstructies Veel lange samengestelde zinnen, met daarin vaak denkvoer. Regelmatig loont het om een zin even op je in te laten werken, zodat de volle diepere betekenis tot je doordringt. Dit zal de N4-lezer veel plezier bezorgen. De N3-lezer kan dit overslaan en toch nog het verhaal prima volgen.
  Stijl Veel bijna poëtische woorden en beschrijvingen. De dialogen zijn duidelijk niet eigentijds. Wij spreken niet meer op deze manier met zorgvuldig gekozen woorden. De dialogen maken het voor de N3-lezer wel aantrekkelijker.

Vertrouwdheid met literaire personages

 Karakters Lucia en Casanova maken allebei een ontwikkeling door die deels een gevolg is van de relatie tussen hen. 
  Aantal karakters Het aantal personages is per levensperiode van Lucia zeer beperkt. Dat houdt het verhaal zeer overzichtelijk.
   Ontwikkeling van en verhouding tussen de karakters De verhoudingen tussen de hoofdpersonen zijn duidelijk, al zal de lezer de keuzes van Lucia voor de mannen in haar leven misschien niet direct begrijpen.

Vertrouwdheid met literaire procedés

 Spanning De spanning komt niet vanuit de actie: deze is bijna niet aanwezig. Het zijn de open plekken die de spanning oproepen. Wanneer het je niet interesseert hoe het leven van Lucia gaat verlopen, dan is de spanning ver te zoeken. De N3-lezer moet ook wel het geduld op kunnen brengen om de vele gedachtestromen van Lucia te lezen. De N5-lezer kan daar nu juist van genieten.
  Chronologie Door het hele boek springt de auteur van het heden terug naar het verleden. Dit is nodig om open plekken te vullen en om nieuwe open plekken te creëren. Ze zijn duidelijk aangegeven, zodat ook de N3-lezer ermee uit de voeten kan.
  Verhaallijn(en) Er is maar één verhaallijn, die ondanks de flashbacks prima te volgen is.
  Perspectief Het perspectief ligt helemaal bij Lucia. Zij bezit echter een groot inlevingsvermogen, waardoor de lezer geholpen wordt zich ook te verplaatsen in Casanova. Niet veel uitdaging voor N4-lezers dus.
  Betekenis Alle hoofdstukken worden voorafgegaan door een kort stukje tekst. Voor de N4- en N5-lezer ligt daar de uitdaging om die te koppelen aan het verhaal dat volgt. De verhaallaag is prima te begrijpen voor de N3-lezer. N4- en N5-lezers kunnen de vanuit historisch en politiek perspectief zaken nauwkeuriger interpreteren. De vooruitwijzing in het herdersspel zal hen niet ontgaan. De dubbele betekenis van de voile wordt in het boek door Lucia al helemaal uitgelegd. 

Relevante bronnen voor docenten