Docenten Nederlands 15-18

Introductie

Frank Martinus Arion (1936) is geboren op Curaçao. Hij schrijft en dicht in het Nederlands en het Papiamentu. Als taalwetenschapper was hij op Curaçao directeur van het linguïstisch instituut van de Antillen. 'We moeten heel hard werken aan culturele onafhankelijkheid […] door invoering van eigen taal en het stimuleren van de eigen cultuur,' aldus Arion. Zijn oog voor de sociale, economische en politieke problemen van de Antillen blijkt uit zijn literaire werken en is al duidelijk aanwezig in zijn succesvolle debuut Dubbelspel (1973). In 1974 won hij met zijn debuut de Van der Hoogtprijs. Dubbelspel werd in 2006 speerpunt van de campagne Nederland Leest van de Stichting CPNB. Maar liefst 725.000 exemplaren van het boek werden verspreid op scholen en bij bibliotheken. In 2017 is het boek dan toch eindelijk verfilmd. Jarenlang streed Arion voor zijn moedertaal, maar wilde zijn film internationaal succes hebben, dan zou daarin Engels gesproken moeten worden. De personanges spreken nu Engels met Curaçaose trekjes.

Inhoud

Let op: onderstaande tekst bevat belangrijke details over de afloop van het verhaal.
In een dorpje op Curaçao spelen vier mannen elke zondag domino, een geliefd spel op het eiland. Op een zondag lopen de spelrondes anders dan anders en al snel ontstaat er een broeierige sfeer die uitmondt in ruzie en moord. Het verhaal zoomt in op de levens van vier mannen en twee vrouwen, vertegenwoordigers van types van de Curaçaose maatschappij, die met elkaar verbonden zijn door huwelijk, vriendschap, overspel of economische noodzaak.
Manchi Sanantonio, een welgestelde deurwaarder die samen met zijn hoogopgeleide vrouw Solema bovenaan de berg woont, lijdt aan grootheidswaanzin. Taxichauffeur Boeboe Fiel woont samen met zijn vrouw Nora en hun tien kinderen in een armoedig huis onderaan de berg. Hij heeft dromen waar weinig van terechtkomt. De Sabaan Chamon Nicolas is een hebberige huizenbezitter die van het eiland probeert te profiteren, maar die uiteindelijk altijd een buitenstaander zal blijven. Janchi Pau, arbeider bij Shell, staat bekend als de vrouwenjager van het eiland, die in het onafgemaakte huis leeft dat oorspronkelijk voor zijn overleden moeder was bedoeld.
Solema, die genoeg heeft van haar egoïstische man Manchi, ziet in Janchi Pau haar ware liefde. Samen denken ze de maatschappelijke wantoestanden, die het gevolg zijn van het koloniale tijdperk, te kunnen veranderen. Nora heeft een geheime verhouding met Chamon Nicolas, die haar financieel ondersteunt. Dat is hard nodig, want Boeboe Fiel verbrast een groot deel van hun maandinkomen bij de hoeren.
De onderhuidse spanningen lopen hoog op, tot de situatie 'ontploft'. Chamon vermoordt Boeboe Fiel wanneer die hem aan wil vliegen als hij Nora niet (meer) aan geld wil helpen. Manchi pleegt zelfmoord als zijn vrouw Solema hem verlaten blijkt te hebben om bij Janchi te gaan wonen.

Moeilijkheid

Dubbelspel is een moeilijk N4-boek. De roman komt traag op gang. Dat zal voor de meeste leerlingen, ongeacht hun niveau, een probleem zijn. De verschillende perspectieven kunnen een struikelblok vormen voor de N3- en de minder ervaren N4-lezer. Geen enkele leerling beschikt over voldoende kennis om de politiekhistorische situatie volledig te begrijpen. Meer ervaren lezers zijn echter beter in staat deze informatie uit het boek te halen. Ondanks deze struikelblokken blijkt uit leerlingreacties op scholieren.com dat leerlingen de gedachten, gevoelens en handelingen van de verschillende personages kunnen waarderen.