Docenten Nederlands 15-18
| niveau 3 | Slaap zacht, Johnny Idaho
Introductie
Auke Hulst (1975) groeide op in de buurtschap Denemarken, boven op de gasbel van Slochteren. Zijn jeugd daar, 'in een Pippi Langkous-huis in het bos', stond model voor zijn succesvolle derde roman Kinderen van het Ruige Land (2012).
Hulst debuteerde met de roman Jij en ik en alles daartussenin (2006). Na Slaap zacht, Johnny Idaho verschenen En ik herinner me Titus Broederland (2016) en Motel Songs (2017).
Behalve romanschrijver is hij ook literatuurcriticus, reisjournalist en essayist voor onder meer NRC Handelsblad, De Groene Amsterdammer, De Standaard en Columbus Magazine. Daarnaast is hij de voorman van de Nederlandstalige band De Meisjes.
Inhoud
Waarschuwing: deze samenvatting bevat spoilers.
Slaap zacht, Johnny Idaho speelt zich af in de nabije toekomst op Archipel, een eilandengroep in de Stille Oceaan. Daar heeft een internationaal conglomeraat van bedrijven een samenleving gecreëerd met een duidelijke hiërarchie. Er zijn vier eilanden, economische status bepaalt tot welke eilanden je toegang hebt. Met behulp van moderne technologie worden de bewoners in het gareel gehouden. De eilandengroep is afgeschermd van de rest van de wereld, waarin zich allerlei rampen afspelen.
Op Executive, een idyllisch eiland, woont CEO Willem Gerson. Hij is ernstig ziek en financiert daarom een onderzoeksgroep die een medicijn moet ontwikkelen tegen sterfelijkheid. De Japanse Hatsu Hamada leidt deze onderzoeksgroep, die gevestigd is op Upside, het eiland dat de spil is van economische bedrijvigheid. De derde hoofdpersoon is Johnny Idaho, een 18-jarige Amerikaan die als illegale vluchteling op Downside arriveert, het eiland met de laagste status, waar illegale gokhuizen, kroegen en bordelen zijn. Johnny heeft de instorting van een flatgebouw in Denver als enige overleefd en is uit op wraak. Uiteindelijk doodt hij Willem Gerson, die de ondeugdelijke bouw van de flat op zijn geweten heeft.
Moeilijkheid
Slaap zacht, Johnny Idaho is een dik boek, waarin de lezer langzaam vertrouwd raakt met een toekomstige wereld op Archipel en de levens van de drie hoofdpersonen. De lezer moet zelf de puzzelstukjes tot een geheel maken. Hulst gebruikt moeilijke woorden, veel beeldspraak en Engelse termen. Dat alles maakt het boek te moeilijk voor de beginnende N2-lezer en pittig voor N2. Opdrachten N2/1 en N2/2 helpen de N2-lezer greep op het boek te krijgen. Hulst veronderstelt kennis van de moderne technologie en van de economische actualiteit; voor leerlingen van N2/N3/N4 die hierin geïnteresseerd zijn, is het boek een aanrader. Dat geldt ook voor de leerlingen die van fantasy/sciencefiction houden.
Dimensies |
Indicatoren |
Toelichting | complicerende factoren |
Algemene vereisten |
Bereidheid | Het boek telt 380 pagina’s. Ook komt het verhaal traag op gang. Voor de beginnende N2-lezer is het daarom geen aanrader. |
| Interesses | Het boek is een aanrader voor de lezer die geïnteresseerd is in fantasy en/of toekomstromans. Een open houding ten opzichte van maatschappelijke vraagstukken (privacy bijvoorbeeld) is een pre. | |
| Algemene kennis | Vanuit de huidige technologie gaat Hulst een stapje verder. Dat doet een beroep op de verbeeldingskracht. De meeste leerlingen zullen met hun kennis van de moderne technologie de stap kunnen zetten van bijvoorbeeld Google glass naar 'weblenzen', van metro naar 'worm', van robot naar 'Asimo'. Eventueel kan Wikipedia hier hulp bieden. Kennis van de invloed van banken en bedrijfsleven op de economie is een pre. |
|
| Specifieke literaire en culturele kennis | Slaap zacht, Johnny Idaho bevat veel verwijzingen naar literatuur en muziek. Die zijn vaak duidelijk, maar de N2/N3-leerling zal de verwijzingen naar Moby Dick zonder hulp niet kunnen duiden; ook de N4-leerling zal hier nog moeite mee hebben. | |
Vertrouwdheid met literaire stijl |
Vocabulaire | Hulst gebruikt veel moeilijke woorden. Zeker de N2-leerling heeft een woordenboek nodig. |
| Zinsconstructies | Geen probleem. | |
| Stijl | De precieze beschrijvingen met veel beeldspraak zijn lastig voor de N2-lezer. De vele dialogen zijn daarentegen vlot te lezen en bevatten grapjes. Zo begroet men elkaar met ‘Alles Gucci!’ | |
Vertrouwdheid met literaire personages |
Karakters | De drie hoofdpersonen zijn uitgewerkt, hun verleden en beweegredenen worden duidelijk uitgelegd. Voor de N2-lezer is het al een hele klus om dat op een rij te krijgen. De N3/N4-lezer zal nadenken over de invloed van het verleden op het heden en over de ethiek van de keuzes. |
| Aantal karakters | Er zijn drie hoofdpersonen, dat is geen probleem. Het is wel lastig, zeker voor N2, om de vele nevenfiguren uit elkaar te houden. | |
| Ontwikkeling van de karakters | Het eerste deel van Slaap zacht, Johnny Idaho schetst de personages en hun achtergrond. In het tweede deel komen de personages dichter bij elkaar. Hatsu Hamada ontmoet Willem Gerson en besluit het laboratorium te vernielen, omdat ze het onverdraaglijk vindt dat alleen de rijken zullen profiteren van haar uitvinding. Johnny weet Willem Gerson te vinden en doodt hem uit wraak, omdat door zijn schuld het gebouw waar Johnny met zijn moeder woonde, is ingestort. Hatsu en Johnny zijn verbonden door de keuze die ze maken, maar ze kennen elkaar niet. N3/N4-leerlingen zullen geen moeite hebben om deze verbanden te leggen. Voor de N2-lezer is het pittig. | |
Vertrouwdheid met literaire procédés |
Spanning | De spanning bouwt zich langzaam op. Het tweede deel van de roman wordt pas spannend, wanneer de drie verhaallijnen bij elkaar komen, na het cruciale hoofdstuk 'Het gebouw'. De N2-leerling kan daardoor afhaken. |
| Chronologie | Het heden speelt zich af op Archipel en wordt chronologisch verteld in zeven hoofdstukken die genoemd zijn naar de dagen van de week en een laatste hoofdstuk, getiteld 'De achtste dag'. De chronologie wordt doorbroken in drie hoofdstukken waarin in flashbacks het leven van Johnny wordt verteld voor hij naar Archipel kwam. Geen probleem voor de N3/N4-lezer, voor de N2-lezer lastig. | |
| Verhaallijn(en) | Er zijn drie verhaallijnen die los van elkaar verteld worden. De wisseling in verhaallijn valt samen met de wisseling in perspectief en is duidelijk gemarkeerd doordat het verhaal op een nieuwe pagina verder gaat. Voor de N2-lezer is het lastig overzicht te houden op de personages en de gebeurtenissen. De N3-lezer heeft geen moeite met het verzamelen van de puzzelstukjes en de N4-lezer vindt dit leuk. | |
| Perspectief | Het verhaal wordt in personaal perspectief verteld vanuit Willem Gerson, Hatsu Hamada en Johnny Idaho. De perspectiefwisseling is steeds duidelijk aangegeven, maar zal voor de N2-leerling toch complex zijn. Johnny richt zich tot een 'jij'; het is niet duidelijk wie dat is. Dat is lastig voor de N2/N3-lezer. | |
| Betekenis | Slaap zacht, Johnny Idaho zet aan tot denken over bijvoorbeeld privacy, de invloed van de moderne technologie, macht, economie en, meer in het algemeen, over wat het leven de moeite waard maakt. Voor de N2-lezer ligt de betekenis in het vergelijken van de huidige tijd met de wereld in het boek. Voor de N3-lezer is interessant wat deze nieuwe wereld betekent voor het persoonlijk leven. De N4-lezer kan zich verdiepen in de waarde van literatuur/kunst voor de mens. | |
Relevante bronnen voor docenten |
aukehulst.nl | website van de schrijver tzum.info | Bram Douwes in gesprek met Auke Hulst YouTube | Auke Hulst bij Literatuur Late Night (2.44-28.33) Kester Freriks, 'Dood? Ja, je zit niet meer in de database', op: nrc.nl Jeroen Vullings, 'De futuristische nieuwe wereld van Auke Hulst', op: vn.nl |