Docenten Nederlands 15-18

Introductie

Rascha Peper (1949 - 2013) is het pseudoniem van Jenneke Strijland. Zij debuteerde in 1990 met De Waterdame, een bundel met negen psychologische verhalen. Haar eerste roman, Oesters (1991), gaat over de liefde tussen een jonge studente en een veel oudere kunsthandelaar. In de verhalen en boeken die zij schrijft, is er vaak sprake van een 'afwijkende' liefde. De novelle Oefeningen in manhaftigheid (1992) is daar een voorbeeld van. Met de romans Rico's vleugels (1993) en Russisch blauw (1995) brak Peper door. Over de aanleiding tot schrijven is Peper heel duidelijk. Na een ernstige, levensbedreigende ziekte, voelde zij zich doordrongen van de gedachte 'dat het zomaar afgelopen kan zijn. Als je met je neus op de sterfelijkheid wordt gedrukt, ga je je automatisch afvragen wat je nog zou willen in je leven. Ik wist dat ik mijn schrijftalent niet braak wilde laten liggen. [...] De essentie van schrijven is schrijven tegen de dood. Je schrijft om te blijven bestaan. Kennelijk gaat daar voor mij een therapeutische werking van uit.' (interview uit 1996 met Elisabeth Lockhorn, nog niet gebundeld).

Inhoud

Het puissant rijke, excentrieke echtpaar Rochèl-Rondee heeft jaren op de Filippijnen gewoond en daar een kostbare schelpencollectie opgebouwd. Omdat het leefklimaat op de Filippijnen te gevaarlijk wordt, keren zij terug naar Nederland. In een oude villa aan de Noordzeekust koestert dit kinderloze echtpaar nog één keer hun collectie, voordat deze aan een museum wordt overgedragen. De inhoud van de verhuisdozen gaat nog één keer door hun handen, alle beschrijvingen worden gecontroleerd, de museumconservator wordt aan de tand gevoeld omtrent zijn bedoelingen en uiteindelijk staat niets een definitieve overdracht nog in de weg.
Het leven van het bejaarde koppel is mislukt, het huwelijk is nooit geconsumeerd, want Eduard heeft een voorkeur voor jonge jongens, reden waarom hij ook uit de diplomatieke dienst is verdwenen. Vanaf dat moment heeft het echtpaar Rochèl zich met een onbedwingbare passie op het verzamelen gestort, maar nu het moment van afstand doen is genaderd, raakt de man doordrongen van de zinloosheid van hun handelen. Dat gevoel wordt versterkt door de komst van de brutale, veertienjarige Rico Gabrieli, die als hulpje komt assisteren bij de werkzaamheden. Eduard Rochèl raakt verslingerd aan deze jongen, die zich bruusk en onhandig alle aandacht van de man laat welgevallen. Als Cecile Rochèl naar haar zieke zus in het buitenland wordt geroepen, verliest haar man zijn beheersing. De jongen, die zich in het nauw voelt gedreven, reageert als een getergd roofdier. Aan het einde van de roman gaan alle illusies, en ook de collectie, letterlijk in rook op.

Moeilijkheid

De roman is goed te doen voor lezers van N3. Het verhaal is niet makkelijk te volgen door het soms wat archaïsche taalgebruik van de oudere personages; toch is het ook niet te moeilijk vanwege de toegankelijke structuur en de plaats van handelen. Homoseksualiteit is een onderwerp in deze roman en dat is voor veel N3-lezers interessant. Het feit dat deze homoseksuele gevoelens geprojecteerd worden op een veel jongere geliefde, betekent dat het boek appelleert aan een moreel vraagstuk: mag een oude man handelen naar zijn verliefdheid op een jongen van veertien jaar? Voor een leerling op N2 zullen het onderwerp en de thematiek wat minder aantrekkelijk zijn. Toch zullen het taalgebruik en de structuur ervoor zorgen dat het boek wel leesbaar is. Voor een N4-leerling is deze roman vooral interessant op het gebied van karakteranalyse. Waarom doen deze personages wat ze doen? En waarom maken ze de keuzes die ze maken?