Docenten Nederlands 15-18
| niveau 3 | Muidhond
Introductie
Inge Schilperoord (1975) studeerde psychologie en journalistiek. Muidhond is haar debuut, dat ze schreef als afstudeerproject aan de Schrijversvakschool. Ze leerde tijdens haar werk als forensisch psycholoog bij het Pieter Baan Centrum de man kennen die in eerste instantie model stond voor het hoofdpersonage. 'Het was voor het eerst dat ik van dichtbij meemaakte dat iemand verlangens kan hebben en dingen kan doen die ik afkeur en desondanks sympathie bij me op kan roepen,' aldus de schrijfster zelf in een interview over Muidhond, op: schrijversvakschool.nl.
Muidhond werd vrijwel unaniem geprezen door de recensenten.
Inhoud
Let op: deze tekst bevat belangrijke details over de afloop van het verhaal.
De 30-jarige Jonathan komt vrij uit de gevangenis: er is onvoldoende bewijs voor de aanklacht wegens seksueel misbruik. Hij gaat weer bij zijn moeder wonen, in een vissersdorp aan zee. Er staan nog twee huizen van de oude buurt: het huis waarin Jonathan en zijn moeder wonen en een buurhuis waar de 10-jarige Elke met haar moeder woont. Binnenkort zullen ook Jonathan en zijn moeder verhuizen naar een nieuwe woning. Elke's moeder werkt in een café, ze is bijna altijd weg en laat Elke aan haar lot over.
Jonathan doet zijn uiterste best een ander, beter mens te worden. Hij zorgt voor zijn moeder, de hond en een zeelt, ook wel muidhond geheten. Hij gaat weer aan het werk in de visverwerkingsfabriek. Hij stelt schema’s op en maakt nauwgezet de opdrachten van de gevangenispsycholoog. Ook probeert hij Elke op afstand te houden.
Dat alles is vergeefs. Zijn geaardheid laat zich niet zomaar veranderen of beteugelen. Het blijft onduidelijk of Jonathan iets met de dood van Elke te maken heeft, maar dat hij terug naar de gevangenis zal moeten, is onafwendbaar.
Moeilijkheid
Muidhond is niet moeilijk geschreven. De schrijfster legt veel uit in eenvoudig taalgebruik, de metaforen zijn goed te begrijpen. De moeilijkheid zit in het onderwerp en het perspectief. De lezer kruipt in de huid van een pedofiele man, volgt diens gedachten, gevoelens en handelingen op de voet. De N2/N3/N4-lezer moet bereid zijn zich te verdiepen in iemand die ver van hem afstaat en daarnaast maatschappelijke verontwaardiging oproept. Ook kunnen de expliciete seksscènes afschrikken. Door het genuanceerde beeld dat de schrijfster van Jonathans worsteling geeft, is het boek zeer de moeite waard voor lezers die zich willen verdiepen in 'het afwijkende'.
Dimensies |
Indicatoren |
Toelichting | complicerende factoren |
Algemene vereisten |
Bereidheid | De lezer moet bereid zijn mee te leven met een man met een pedofiele geaardheid. Dat zal te moeilijk zijn voor beginnende N2-lezers. Als het boek alleen onbegrip oproept bij de leerling, is het niet de juiste keuze. |
Interesses | Muidhond is een boeiend boek voor leerlingen die een open houding hebben ten opzichte van mensen die echt 'anders' zijn. Interesse in psychiatrie en/of psychologie is een pre. | |
Algemene kennis | Niet nodig. | |
Specifieke literaire en culturele kennis | Niet nodig. | |
Vertrouwdheid met literaire stijl |
Vocabulaire | Er staan niet veel moeilijke woorden in het boek. Psychologische termen en begrippen worden uitgelegd. Geen probleem. |
Zinsconstructies | De zinnen zijn meestal kort en eenvoudig. Geen probleem. | |
Stijl | Inge Schilperoord beschrijft gedetailleerd wat Jonathan voelt, denkt, doet en waarneemt. Dat het een hete zomer is, wordt vaak genoemd en zo zijn er wel meer herhalingen. De metaforen zijn eenvoudig te begrijpen. | |
Vertrouwdheid met literaire personages |
Karakters | Er zijn drie personages: Jonathan, die worstelt met zijn pedofiele geaardheid, zijn moeder, die machteloos toeziet en Elke, het 10-jarige buurmeisje dat steeds contact met hem zoekt. |
Aantal karakters | Geen probleem. | |
Ontwikkeling van en verhouding tussen de karakters | Jonathan is de hoofdpersoon; het gaat om zijn worsteling, waarbij het hem niet lukt om te veranderen. Zijn ziekelijke moeder, die (te) veel witte wijn drinkt, weet wat er met haar zoon aan de hand is, maar kan daarover niet met hem praten. Ze treedt niet op, al ziet ze dat hij te veel contact met Elke krijgt. Elke is een eenzaam en verwaarloosd kind dat warmte en aandacht bij Jonathan zoekt. | |
Vertrouwdheid met literaire procedés |
Spanning | Vanaf het moment dat Elke in beeld komt, ontstaat er psychologische spanning rond de vraag 'gaat Jonathan het redden?'. En eigenlijk weet je als lezer al heel snel dat dat niet het geval zal zijn. De vraag hoe het precies zal aflopen, brengt dan de spanning in het verhaal. Er komt niet veel actie voor in Muidhond. Wellicht te weinig voor de N2-lezer. |
Chronologie | Het verhaal wordt voornamelijk chronologisch verteld. Er zijn korte terugblikken naar de tijd in de gevangenis en naar wat er tussen Jonathan en Betsy is gebeurd. | |
Verhaallijn(en) | Er is één verhaallijn. Het slot is open voor verschillende interpretaties. Heeft Jonathan toch iets te maken met de dood van Elke? Zo’n open einde kan moeilijk zijn voor de N2-lezer. | |
Perspectief | Muidhond is geschreven vanuit Jonathan in personaal perspectief. Af en toe is er sprake van een verteller die wat meer afstand neemt. Zeker voor de N2-lezer is het lastig dat je meeleeft met een man met een pedofiele geaardheid. Zijn gevoelens, gedachten en handelingen kunnen afschuw oproepen; dat geldt zeker ook voor de expliciete seksscènes. De meer gevorderde lezers zullen geraakt worden door de tragiek van Jonathan. | |
Betekenis | Voor de gevorderde N2-lezer ligt de betekenis in het meer begrip krijgen voor iemand met een afwijkende geaardheid. De N3- en N4-lezers zullen zich daarnaast afvragen in hoeverre je jezelf kunt veranderen. Ook een interessante vraag is, in hoeverre wij als mensen een verantwoordelijkheid ten opzichte van elkaar hebben. | |
Relevante bronnen voor docenten |
youtube.com | Inge Schilperoord over Muidhond nrc.nl | recensie Sebastiaan Kort, 'Een kijkje in de ziel van een pedofiel', 20 april 2015 deleesclubvanalles.nl | recensie Johan Bordewijk, 'Een onvermijdelijk drama', 17 mei 2015 tzum.info | recensie Guus Bauer, 'Recensie: Inge Schilperoord - Muidhond', 1 september 2015 |