Docenten Nederlands 15-18
| niveau 3 | Alleen maar nette mensen
Introductie
Robert Vuijsje is geboren en getogen Amsterdammer (1970). Hij is de zoon van Bert Vuijsje. Deze was onder andere adjunct-hoofdredacteur bij de Volkskrant en hoofdredacteur van HP/De Tijd. In Alleen maar nette mensen is veel gebruik gemaakt van autobiografische elementen, waaronder de verwachtingen die de ouders hebben van hun zoon. De auteur benadrukt echter in al zijn interviews dat Alleen maar nette mensen voornamelijk fictie is.
Vuijsje is van Joodse afkomst, maar wordt regelmatig aangezien voor Marokkaan. Hij was al werkzaam als journalist bij Nieuwe Revu en De Pers. Zijn werk is verscheidene malen genomineerd. Er is veel kritiek geweest op de manier waarop hij zwarte vrouwen heeft neergezet in Alleen maar nette mensen, maar die kritiek weerlegt hij door te stellen dat hij juist een discussie op gang heeft willen brengen over racisme. Hij is getrouwd met een Surinaamse vrouw en heeft naar eigen zeggen een voorkeur voor de zwarte vrouw. Zijn bezoek in Suriname bij de première van de verfilming van zijn boek beschouwde hij als een warme deken. (Zie voor meer informatie over de waarderingsgeschiedenis: Lexicon van literaire werken.)
Thema in zijn verhaal is vooral de zoektocht naar de eigen identiteit, maar zeker ook hoe mensen over elkaar denken en welke vooroordelen zij over elkaar hebben. Hij gebruikt veel humor in zijn doorgaans eenvoudige schrijfstijl. Zijn taalgebruik wordt gekenmerkt door veelvuldig gebruik van moderne (straat)taal.
In 2012 verscheen Vuijsjes tweede roman: Beste vriend.
Inhoud
In Alleen maar nette mensen gaat de hoofdpersoon David op zoek naar zijn eigen identiteit en de ware liefde. Zijn wieg staat in Amsterdam Oud-Zuid en hij is van Joodse afkomst. Zijn intellectuele ouders omringen zich met intellectuele mensen en ook zijn vriendin Naomi 'deugt'. David vindt het allemaal maar saai en kan niet bedenken welke studie hij wil volgen na het behalen van zijn gymnasiumdiploma. Hij raakt geïsoleerd van zijn vrienden die wel allemaal voldoen aan de verwachtingen van hun omgeving. David raakt in de ban van zwarte vrouwen met cup 95F en grote konten. Hij gaat tot afgrijzen van zijn familie helemaal op in de spannende en onbekende wereld van de Bijlmer. Na veel avonturen in het uitgaansleven, ontmoetingen met de familie van zijn zwarte vriendinnen en ook minder leuke ervaringen zoals groepsseks, besluit David dat hij toch wel een intelligente vrouw zoekt: de intellectuele negerin. Dit blijkt echter nog niet zo eenvoudig te zijn. Uiteindelijk vindt hij de ware liefde bij Naima, een Marokkaanse caissière.
Moeilijkheid
Alleen maar nette mensen is geen moeilijk boek. Ook de N2-lezers zullen het goed aankunnen. Voor de N3- en N4-lezers is het uitdagend genoeg omdat er veel stof tot nadenken uit gehaald kan worden. Vuijsje maakt regelmatig gebruik van ironie, die sommige N2-lezers niet altijd door zullen hebben. Het zal echter geen belemmering voor hen opleveren, omdat het thema van Alleen maar nette mensen meteen al in de eerste hoofdstukken goed neergezet wordt. Voor alle niveaus geldt dat het interessant is om te bedenken wat je nou eigenlijk van het boek vindt en daar ligt tegelijkertijd de moeilijkheid; het hangt er heel erg vanaf vanuit welk perspectief je het thema in het boek bekijkt en hoeveel je weet en begrijpt van 'de anderen'.
Dimensies |
Indicatoren |
Toelichting | complicerende factoren |
Algemene vereisten |
Bereidheid | Het boek is met 286 pagina's op het eerste oog wel dik. Maar doordat het verhaal niet ingewikkeld geschreven is, is het ook voor de N2-lezer goed te doen. De N3- en N4-lezer zal er zeker geen moeite mee hebben. |
| Interesses | De zoektocht van David naar zijn eigen identiteit en het vraagstuk of de Nederlandse maatschappij discrimineert, is vooral voor de N3- en N4-lezer erg interessant. Ook voor de N2-lezer zal er een wereld opengaan omdat op een grappige en confronterende manier tegelijk, de lezer zich bewust wordt van zijn vooroordelen. | |
| Algemene kennis | Het is belangrijk dat de lezer zich realiseert dat hij in een multiculturele samenleving leeft waarin verschillende normen en waarden gehanteerd worden. | |
| Specifieke literaire en culturele kennis | Voor een beter begrip van het boek is het handig als de lezer besef heeft van de slavernij en het feit dat de Amsterdamse Joodse bevolking in de Tweede Wereldoorlog voor een groot deel is uitgemoord. Beide bevolkingsgroepen - nakomelingen van de slaven en van de Joden - moeten verder met dit gegeven en hun handelen wordt hierdoor vaak (onbewust) beïnvloed. Zonder deze kennis is het boek weliswaar goed te begrijpen, maar lezers die deze kennis niet inzetten, zien wel het een en ander over het hoofd. | |
Vertrouwdheid met literaire stijl |
Vocabulaire | Er komt veel msn- en sms-taal voor als David bij Rowanda en haar familie is. Verder worden nauwelijks moeilijke woorden gebruikt. |
| Zinsconstructies | De zinnen zijn over het algemeen kort en helder. | |
| Stijl | Vuijsje heeft een humoristische en snelle schrijfstijl. In een hoog tempo wordt het verhaal verteld. Onervaren lezers zullen de ironie waarschijnlijk niet herkennen. Door veel voorbeelden van vooroordelen te geven, doorgrondt ook de meer ervaren N2-lezer de achterliggende bedoeling. Verder maakt Vuijsje veel gebruik van dialogen en de moderne media. Ook maakt hij veel gebruik van verwijzingen naar populaire musici en hun teksten. Hierdoor is Alleen maar nette mensen toegankelijk voor zowel de N2- als de N3- en N4-lezer. | |
Vertrouwdheid met literaire personages |
Karakters | David is het belangrijkste karakter. Je leert vooral hem kennen en de andere karakters zijn voornamelijk karikaturen. Rowanda speelt een belangrijke rol omdat zij hem laat kennismaken met een andere cultuur. Ook Davids ouders en vrienden spelen een belangrijke rol omdat zij laten zien in welk milieu David is opgegroeid en waarom hij daaruit wil ontsnappen. Naima is de Marokkaanse caissière die in het verhaal zelf geen grote rol speelt, maar wel Davids ideale vrouw lijkt te zijn. |
| Aantal karakters | Het aantal karakters is aanzienlijk, vooral als het gaat om de vrouwen met wie David contact zoekt. Voor de N2-lezers kan dit lastig zijn, maar voor het verhaal zelf is het niet heel belangrijk. Voor de N3- en N4-lezers zal het aantal geen belemmeringen opleveren. | |
| Ontwikkeling van en verhouding tussen de karakters | De enige die echt een duidelijke ontwikkeling doormaakt is David. Hij zoekt en vindt zijn ware liefde, maar hij weet nog steeds niet precies hoe hij verder moet met zijn leven. Wel besluit hij dat hij misschien meer aansluiting zal vinden bij de Marokkanen die hem vriendelijk toelachen. Hij lijkt minder te lijden onder zijn isolement als hij de Marokkaanse Naima opnieuw ontmoet. | |
Vertrouwdheid met literaire procedés |
Spanning |
David maakt veel mee, zoals groepsseks in de kelder. Vooral de N2-lezer zal deze belevenissen spannend vinden. David weet niet goed hoe hij moet reageren op deze voor hem onbekende wereld en hij wordt regelmatig bedreigd. De gebeurtenissen volgen elkaar in hoog tempo op, waardoor de lezer wil weten wat er vervolgens gaat gebeuren. |
| Chronologie | Het verhaal begint met een proloog waarin David kennismaakt met Rowanda. Vervolgens vertelt hij in zijn dagboek hoe volgens hem de multiculturele samenleving eruit ziet. De roman wordt onderverdeeld in drie grote delen namelijk februari, maart en april. Deze delen zijn weer onderverdeeld in een aantal kleine hoofdstukken en dagboekfragmenten. Vooral in deel februari en maart loopt de chronologie door elkaar, maar zonder dat het verwarrend wordt. Voor de N2-lezer is dit goed te volgen en voor de N3- en N4-lezer zal het zeker geen problemen opleveren. Het deel april wordt wel weer chronologisch verteld. |
|
| Verhaallijn(en) | Er is sprake van drie verhaallijnen. De eerste is de zoektocht van David: bij wie hoort hij nou eigenlijk en waar wordt hij geaccepteerd? De tweede is zijn kennismaking met de wereld van Rowanda en in de derde draait het om zijn tanende relatie met Naomi en zijn bezoeken aan dokter Bornstein. | |
| Perspectief | Het verhaal wordt verteld in het ik-perspectief, vanuit David. | |
| Betekenis | Ook de N2-lezer zal begrijpen dat Alleen maar nette mensen gaat over de multiculturele samenleving. Het is de bedoeling van de auteur geweest om mensen te laten discussiëren over hoe wij met elkaar om gaan en om de lezers zich bewust te laten worden van vooroordelen die wij allemaal over andere groepen hebben. Vanwege dit thema is dit een belangrijk, actueel boek; door de humoristische stijl is het geen zwaar verhaal geworden. Voor de N3- en N4-lezer is de controverse om het boek interessant. | |
Relevante bronnen voor docenten |
napnieuws.nl | Merel Straathof, 'Vuijsje, vooral een net mens' |