Docenten Nederlands 15-18

Introductie

De in 1976 in Paramaribo geboren schrijfster Karin Amatmoekrim emigreerde in 1981 naar IJmuiden, samen met haar moeder en haar broertje. Ze volgde het gymnasium en studeerde moderne letterkunde waarna zij al snel debuteerde als schrijver. De eerste vier romans die ze geschreven heeft, zijn te verdelen in twee categorieën. Haar debuutroman en haar derde boek staan ogenschijnlijk los van haar persoonlijke geschiedenis of culturele achtergrond. Ze gaan over algemene thema's als eenzaamheid, dood en identiteit. De andere twee boeken, Wanneer wij samen zijn en Het gym wortelen duidelijk wel in haar afkomst. Bij Het gym is dat misschien wel het duidelijkst. Net als de hoofdpersoon uit dit boek groeide Amatmoekrim op in een Nederlandse plaats aan de kust en volgde zij een gymnasiumopleiding. Toch gaan ook deze twee boeken van haar in diepere zin over identiteit en de rol die anderen in de vorming daarvan spelen.
Het gym was Amatmoekrims doorbraak naar een groter publiek en werd zeer positief gerecenseerd.
In 2013 verscheen De man van veel, over de Surinaamse schrijver/volksheld Anton de Kom. Een bijzondere uitgave van haar hand is Suske en Wiske en de Tollende Toverkol (2016).

Inhoud

Leeswaarschuwing: onderstaande tekst bevat details over de inhoud en/of de afloop van het verhaal.
De twaalfjarige Sandra Spalburg woont met haar moeder en halfzusje in 'De Wijk', een vervallen, armoedig deel van een stad aan de kust. Sandra is een heel intelligent meisje en zij gaat daarom als enig kind uit De Wijk naar het chique gymnasium in het rijke dorp, een paar kilometer verderop. Die school blijkt voor haar een totaal andere wereld dan de wereld die ze tot nu gekend heeft: er zitten vrijwel alleen maar witte kinderen op, die ook vrijwel allemaal uit een welgesteld gezin komen. De kinderen praten heel anders dan zij, en ook over heel andere onderwerpen. Tegelijkertijd is Sandra, als enig gekleurd kind in de klas, een bezienswaardigheid, en ze maakt dan ook snel vriendinnen. Toch blijft het voor haar moeilijk om de wereld van thuis en die van school te verenigen, helemaal als haar oude vriendinnen zich bezig gaan houden met zaken waar Sandra nog helemaal niet mee bezig is: baantjes, jongens, seks. En dan wordt ze ook nog eens verliefd op een jongen uit haar klas: de vriendelijke kakker Dirk-Jan. Sandra probeert de wereld van thuis en die van school van elkaar gecheiden te houden, maar dat is moeilijk omdat bijvoorbeeld haar vriendinnen op school regelmatig vragen of ze eens langs mogen komen. Als ze op school voortdurend uitgedaagd wordt door de provocerende Bart Willink (die haar aanvalt op haar milieu en etnische afkomst), krijgt ze het echt moeilijk. Na enige tips van een nogal rauwe vriendin uit De Wijk neemt ze wraak op Bart door hem tijdens de les hard in het kruis te trappen. Tot haar verbazing krijgt zij geen straf, maar wordt Bart tot het eind van het schooljaar geschorst. Met haar verliefdheid weet ze intussen niet goed raad en als Dirk-Jan aan het eind van het schooljaar aanbiedt om haar naar huis te brengen, wordt ze plotseling kwaad op hem en scheldt ze hem uit. Ter afsluiting van het schooljaar gaat ze voor het eerst naar een hockeyfeest waar ze uiteindelijk voor het eerst zoent met een jongen die ze helemaal niet kent, en die verlekkerd naar haar borsten staart. Glimlachend fietst ze weg.

Moeilijkheid

Het gym is op zichzelf een voor alle niveaus eenvoudig te lezen boek. Taalgebruik en structuur zijn helder en zullen weinig vragen oproepen. De moeilijkheid voor N1-lezers is vooral de omvang van de roman, gecombineerd met een gebrek aan echte spanning en snelle actie. Ook de leeftijd (twaalf jaar) van de hoofdfiguur kan een struikelblok voor deze lezers zijn. Tegelijkertijd biedt het boek genoeg uitdaging voor dit niveau, zeker voor lezers met interesse in de onderwerpen die in de roman aan bod komen. Het kan N1-lezers op een andere manier doen nadenken over zaken als vriendschap en hun ook een succeservaring geven doordat ze vrij gemakkelijk door een roman van redelijke omvang zijn gegaan. Voor N2-lezers heeft de roman nauwelijks struikelblokken, of het moet het tekort aan actie zijn. Uitdaging voor deze leerling is het nadenken over discriminatie en opgroeien. Voor N3-lezers is deze roman zo eenvoudig te lezen dat een ander soort mogelijk struikelblok ontstaat: deze lezers zouden Het gym als te kinderachtig kunnen ervaren. Als ze daar doorheen lezen, kunnen zij wel bevrediging vinden in het nadenken over identiteit en het duiden van de maatschappijkritiek. Het gym is dus vooral interessant op het niveau van de betekenistoekenning en is didactisch aantrekkelijk omdat het voor alle niveaus echt eenvoudig te lezen is.