Docenten Nederlands 12-15

Introductie

Sjoerd Kuyper (1952) is een uiterst gevierd kinderboekenschrijver. Veel van zijn werken zijn bekroond en verschillende zijn verfilmd, zoals Het zakmes, dat veertien prijzen won, waaronder een Gouden Kalf. In 2012 ontving Kuyper de Theo Thijssen-prijs voor zijn gehele oeuvre. De jury schreef: “De auteur kan moeilijke en grootse dingen vertellen in een eenvoudige taal, die zich nestelt in je hoofd en blijft rondzingen als een liedje. Een erg mooi liedje.” In 2019 verscheen Bizar, dat werd bekroond met een Zilveren Griffel.

Inhoud
Let op: deze tekst verraadt de afloop van het verhaal en kan je leesplezier ernstig bederven.

De dertienjarige Sallie Mo leeft met haar neus in de boeken. Haar vader is buiten beeld, haar moeder is alleen maar bezig met het “vinden van een nieuwe vader”, dus ze brengt veel tijd door met opa David, een slimme man die veel met Sallie Mo filosofeert over het leven. Als opa David komt te overlijden, gaat Sallie Mo naar een psycholoog (dokter Bloem) omdat haar moeder bang is dat ze het contact met de werkelijkheid aan het verliezen is. Ook met dokter Bloem filosofeert ze heel wat af. Samen spreken ze af dat Sallie Mo tijdens de aanstaande zomervakantie stopt met lezen. Het is de bedoeling dat ze wat meer gaat leven.

De zomervakantie speelt zich af op een eiland, waar Sallie Mo's moeder elk jaar afspreekt met twee vriendinnen. Hun drie zoons zijn daar ook: Dylan (op wie Sallie Mo al jaren verliefd is) en de broers Donnie en Beitel. De achtjarige Beitel is op zijn beurt verliefd op Sallie Mo. Op een dag is Sallie Mo Dylan aan het bespieden, als hij drie kinderen met een hond ontdekt in een bunker in de duinen. Het zijn Jackie en haar broertjes Bucky en Nickel. Ze zijn weggelopen van huis, omdat hun vader een geldbeluste bankier is. Jacky, de oudste, is een anti-kapitalist en wil niets meer met haar ouders te maken hebben.

De kinderen besluiten een politieke partij op te richten die de wereld moet veranderen. Ze vergaderen stiekem in de bunker. Donnie wordt gekozen als hun leider en ontpopt zich al snel als een dictator. Dylan wordt verliefd op Jacky. Sallie Mo kruipt ondertussen steeds meer uit haar schulp. In een dappere poging de groep tijdens een ruzie af te leiden, trekt ze al haar kleren uit. “Hier ben ik,” lijkt ze te zeggen. De situatie in de bunker loopt steeds verder uit de hand. Donnie besluit dat zijn broertje Beitel met een gestolen brommer drank en sigaretten moet halen. Beitel overleeft deze rit niet.

Sallie Mo schrijft al deze gebeurtenissen op in haar dagboek. Omdat ze te verdrietig is om over de dood van haar kleine vriend Beiteltje te vertellen, schrijft ze op dat Bucky degene is die overleden is. Een journalist op het eiland, Phil, schrijft uiteindelijk het nieuwsbericht over de dood van Beitel.

Moeilijkheid

Bizar is niet gemakkelijk. Het is een uitdagend N3-boek vanwege de onbetrouwbare verteller (Sallie Mo), vooral aan het einde, waar het voor de lezer niet duidelijk is wat waarheid is en wat niet. Sjoerd Kuyper hanteert een volwassen stijl: veel filosofische gedachteweergaven van een zeer intelligent 13-jarig meisje, aforismen en allerlei theorieën over de zin van het leven, liefde, literatuur, God en de dood. Het verhaal speelt zich af op een Vlieland-achtig eiland en Sallie Mo blikt in haar dagboek terug op diepzinnige dialogen tussen haar en opa David, en haar en dokter Bloem. Als Beiteltje sterft, doet Sallie Mo een poging de werkelijkheid naar haar hand te zetten. Dan wordt het verhaal echt ongeloofwaardig: schietpartijen, losgeld, moord. N4-lezers zullen dan misschien doorhebben dat er iets niet klopt. Lezers van lagere niveaus zullen pas bij het lezen van het krantenbericht op de laatste pagina’s begrijpen dat Sallie Mo ‘liegt’ in haar dagboek, of in verwarring zijn over wie nou precies dood is. 

Voor een volledige literaire en didactische analyse klik je hier.