Docenten Nederlands 12-15

Introductie

Mirjam Oldenhave gaf tien jaar lang toneellessen op een school voor zeer moeilijk opvoedbare kinderen. Nadat ze een cursus kinderboeken schrijven volgde, bracht ze haar eerste boek uit. Inmiddels heeft ze meer dan 40 boeken geschreven. Samen met haar vriend is Mirjam Oldenhave pleegouder voor kinderen bij wie het thuis niet goed gaat. Alle kinderen die bij haar wonen of gewoond hebben, komen in een van haar boeken terug. Dit geldt ook voor Lanya: zij heeft bij Mirjam gewoond en Mirjam is in het verhaal eigenlijk pleegmoeder Ella. Samen hebben ze Lanya’s levensverhaal opgeschreven in De levens van Lanya. 

Inhoud

Als kind vluchtte Lanya met haar gezin van Iraaks-Koerdistan naar Nederland. Haar ouders wachtten zeven jaar lang in een asielzoekerscentrum op een verblijfsvergunning terwijl de kinderen ondergebracht werden in pleeggezinnen. Toen de verblijfsvergunningen rond waren, kwam het gezin weer bij elkaar wonen.

Lanya’s vader vindt dat Lanya in die zeven jaar een echte Nederlandse kaaskop is geworden en wil dit veranderen. Hij wil Lanya uithuwelijken aan een Koerdische man, maar zij schakelt de hulp in van haar school en de politie en duikt onder om zo haar lot te ontvluchten. Een jaar lang verhuist ze van opvanglocatie naar opvanglocatie en heeft ze geen enkel contact met haar familie. Ze ontdekt nieuwe dingen in het leven, zoals make-up, uitgaan, drank en seks. Op een avond betrapt een begeleider Lanya op de kamer bij haar homoseksuele vriend Hadi. Jongens en meiden mogen niet bij elkaar op de kamer komen, dus wordt het voorval gerapporteerd aan Lanya’s ouders. Zij komen langs en als Lanya hen ziet, ziet ze hoeveel verdriet ze haar ouders heeft gedaan. Hoewel Lanya de familienaam te schande heeft gemaakt en haar ouders haar een slecht meisje vinden, willen ze dat Lanya weer thuis komt wonen. Lanya is bang, maar stemt in met het voorstel. Ze is weer terug bij af.

Eenmaal thuis doen Lanya’s ouders alsof er niets is gebeurd. Ze plannen 'een vakantie' naar Irak, maar in werkelijkheid emigreren ze. Lanya wordt uitgehuwelijkt en trouwt met Mamo, met wie ze het gelukkig goed kan vinden. Al gauw wordt Lanya zwanger en ze vliegt terug naar Nederland om te bevallen van dochter Sumaya, die op deze manier een Nederlands paspoort krijgt. Samen vliegen ze terug naar Irak, waar het jonge gezin in een groot huis woont samen met de rest van Mamo’s familie. Hier wordt van alles van Lanya verwacht. De vrouwen zorgen, koken, wassen en schrobben de hele dag. Lanya wordt opnieuw zwanger en bevalt van zoon Miran. Het leven voelt voor Lanya inmiddels  als een mistwolk die grijzer en grijzer wordt. Ze geniet van haar kinderen, maar voor Mamo voelt ze niets meer. Lanya’s moeder stelt voor dat Lanya teruggaat naar Nederland. Mamo is enthousiast, omdat hij hoge verwachtingen heeft van een toekomst in Nederland. Lanya vertrekt eerst alleen met Sumaya, zodat zij een huis kunnen zoeken en de juiste papieren voor Mamo en Miran kunnen regelen. Lanya wil haar oogappel Miran ook direct meenemen, maar Mamo merkt (terecht) op dat Lanya dan geen moeite zal doen om hem naar Nederland te krijgen.

Aan het einde van het verhaal is Lanya al vier jaar in Nederland met Sumaya en ze twijfelt er sterk aan of Mamo en Miran ooit naar haar toe zullen komen. Ze mist Miran verschrikkelijk en ze voelt zich erg schuldig tegenover hem, maar ze heeft haar leven in Nederland goed op de rit, is weer zichzelf en hoopt dat ze Miran ooit kan uitleggen wat er allemaal is gebeurd. 

Moeilijkheid

De levens van Lanya zal voor sommige lezers moeilijk zijn vanwege de thematiek. Een N1-lezer kan het verhaal zonder problemen uit lezen, maar zal het moeilijk vinden om Lanya te begrijpen. In korte tijd gebeurt er heel veel en Lanya moet keuzes maken over zaken die waarschijnlijk ver van de lezer afstaan. Voor de N1-lezer is de toelichting die Lanya geeft op de gebeurtenissen te summier om haar goed te kunnen begrijpen. De N2-lezer zal zich iets gemakkelijker in Lanya kunnen inleven, maar zal ook nog genoeg waarom-vragen hebben aan het einde van het verhaal. De lezer wordt dus aan het denken gezet, iets wat de N3-lezer zal waarderen. Deze lezers zullen nadenken over de thema’s identiteit, geloof en cultuur.

Voor een volledige didactische en letterkundige analyse klik je hier.